Arkeler, bazı özellikleri bakımından ökaryotlara benzeyen tek hücreli ve prokaryot hücre yapısına sahip mikroskobik organizmalardır.
Arkeler anormal ortamda hayatta kalabilen canlılardır; yüksek tuzluluk, düşük oksijenli ortam, yüksek sıcaklık, yüksek ya da düşük pH gibi diğer canlıların dayanamayacağı zorlu çevre şartları. Yapılan araştırmalar sonucunda, ılımlı (normal) çevre koşullarında yaşayabilen türleri olduğu da görülmüştür.
Yapısı ve Genel Özellikleri
Arkeler, prokaryot hücre yapısına sahip tek hücreli organizmalardır. Ancak bazı özellikleriyle ökaryot hücrelerle benzerlik gösterirler.
Aşırı ortamlarda yaşayabilirler. Bu yüzden bozulmadan kalabilen enzimlere sahiptirler.
Bataklıklarda, pis sularda, çöplerde, otçul memelilerin sindirim sisteminde yaşayıp metan gazı üreten türleri bulunmaktadır.
Çeşitleri
Arke bakteriler 4 ana grupta incelenmektedir;
- Metanojenler : Oksijensiz ortanda üreyen ve enerji metabolizmaları sonucu metan gazı (CH4) açığa çıkaran arkebakterilerdir. Bataklık ve göllerin dipleri gibi oksijence fakir alanlarda, kömür madenleri ve petrol ocaklarında, inet ve diğer geviş getiren hayvanların bağırsaklarında (selülozu sindirmeye yarımcı) sindirim sistemlerinde yaşarlar. Bazı türleri ise volkanik bölgelerde sıcaklığın 110 °C olduğu sularda yaşar. 84 °C altında ölürler. Örnek; methanosarcina ve methanococus.
- Halofiller : En önemli özellikleri çok tuzlu alanlarda yaşamalarıdır. Doğal tuz gölleri ve çok tuzlanmış balık ve et türü yiyeceklerin üstünde yaşarlar. Fotosentez yapabilirler. Örnek; Haloferax mediterranei ve halo halobium.
- Sülfür İndirgeyenler. Hidrojen ve genellikle volkanik kökenli inorganik sülfürü enerji kaynağı olarak kullanırlar. 85 °C yaşayabilirler.
- Termoasidofiller: Kemosentetik olan bu arkeler 65-85 °C sıcaklıkta ve pH’ın 1,0 olduğu yüksek asidik ortamlarda yaşarlar.
Ayrıca bakın;