Öşür vergisi, İslam hukukuna göre belirli bir miktardaki tarım ürünlerinin veya gelirlerin belli bir oranında alınan vergi veya zekattır. Tarım ürünlerinin hasat zamanında belli bir yüzde oranında toplanarak yoksullara dağıtılması esasına dayanır.
Arapça kökenli bir terimdir ve “on” anlamına gelir. Genellikle toprak sahibi olan Müslümanlardan alınan bir vergidir. Tarım ürünleri hasat edildiğinde, bu ürünlerin onda biri (yani %10’u) zekat olarak toplanır ve yoksullara dağıtılır. Öşür, İslam’ın erken dönemlerinde birçok Müslüman topluluğu tarafından uygulandı.
Öşür’ün amacı, zenginlerden alınan bu vergi ile yoksul ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmek, onların temel ihtiyaçlarını karşılamak ve toplumsal adaleti sağlamaktır. Bu uygulama, İslam toplumunda ekonomik eşitsizliği dengelemeye yönelik bir mekanizma olarak görülür.
Öşürün vergisinin alınması için gereken şartlar
- Ürünlerin nisab miktarına ulaşmış olması
- Ürünlerin zekâta tabi olması
- Ürünlerin ziraat arazisinden elde edilmiş olması
- Ürünlerin sulanmış olması
Öşür, ürünlerin türüne ve sulama şekline göre farklı oranlarda verilir. Yağmur ve nehir sularıyla sulanan arazilerden elde edilen ürünlerde öşür oranı onda bir, kova ile veya başka bir araçla sulanan arazilerden elde edilen ürünlerde ise yirmide birdir.
- Ürünlerin hasat edilmesinden sonra, zekât memurlarına veya güvenilir kişilere verilir.
- İslam’ın sosyal adalet ve yardımlaşma ilkelerinin önemli bir uygulamasıdır. Öşürün verilmesiyle fakir ve muhtaçların ihtiyaçları karşılanır, İslam’ın yayılması desteklenir ve toplumda refah seviyesi yükselir.
Günümüzde öşür uygulaması çoğu İslam ülkesinde tam anlamıyla devam etmese de, bazı bölgelerde tarım ürünleri üzerinden zekat olarak toplanması veya yerine getirilmesi şeklinde benzer uygulamalar hala görülebilmektedir.
Öşür ile ilgili bazı önemli bilgiler:
- Zekâtın bir türüdür, ancak zekât sadece tarım ürünlerinden değil, altın, gümüş, ticaret malları gibi diğer varlıklardan da verilir.
- Sadece Müslümanlara farzdır.
- Devlet tarafından da toplanabilir, ancak Müslümanlar isterlerse öşürlerini doğrudan fakirlere ve muhtaçlara da verebilirler.
Öşür hakkında daha fazla bilgi edinmek için:
- Diyanet İşleri Başkanlığı’nın web sitesini ziyaret edebilirsiniz: https://www.diyanet.gov.tr/