Kategori:Dil Bilgisi

Ünlem veya nidâ; seviç, üzüntü, kızgınlık, korku ve şaşkınlık gibi duygularını belirten, tabiat seslerini yansıtan ya da bir kimseye seslenmek amacıyla kullanılan kelimelerdir. Tek başlarında kullanıldıklarında genellikle bir anlam ifade etmezle. Yazı dilinde ünlem cümlelerinin arkasına genellikle ünlem işareti (!) gelir. Ünlemlerin özellikleri Yansıma sözcükler de ünlem olabildiği gibi seslenmeye yarayan sözcükler de ünlem olurlar. […]

Bağlaçlar; tek başına bir anlam ifade etmeyen ancak cümle içerisinde şekil ve anlam yönüyle bağıntılı cümleleri, aynı görevde kullanılan kelime ve kelime gruplarını birbirine bağlayan, bağlandıkları sözcükler arasında anlam ilişkileri kurabilen sözcüklerdir. Bazı kaynaklarda Türkçede bağlaçların bulunmadığını ancak daha sonraki yıllarda yabancı dillerden bu sözcüklerin dile dâhil olduğunu belirtir ancak eski metinler incelendiğinde bağlaç ihtiyacının […]

Zarf veya belirteç; bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, zaman, durum ve miktar yönünden niteleyen sözcüklerdir. Bir cümlede zarf, fiile yöneltilen neden, ne zaman, nereye, ne kadar ve nasıl soruların cevaplarını veren kelimelerdir. Matematik sınavına iki hafta önce girdik. (Ne zaman girdik? İki hafta önce) Türkçede pek çok sıfat aynı zamanda […]

Edat veya ilgeç; farklı tür ve görevdeki sözcük ve kavramlar arasında anlam ilişkisi kurmaya yarayan yardımcı sözcüklerdir. Bir edatın anlam kazanabilmesi için bir cümle içerisinde kullanılması gerekir. Tek başına bir anlam ifade etmez. Edatlar cümle içerisindeki isim, sıfat ve zamirlerle bir edat grubu oluşturabilir. Bu bakımdan isim ve fiil gibi sözcüklere asıl sözcükler, edatlara ise […]

Fiiller bir cümlede varlıkların bir zaman ve mekân dahilinde gerçekleştirdikleri her türlü hareket, durum ve oluşları bildiren sözcüklerdir. Fiilimsiler ise bu fiillerden türeyen ancak fiil gibi tam olarak eylem bildirmeyen, yalnızca  “-ma/-me” gibi olumsuzluk eklerini alabilen ancak fiillerin aldıkları gibi zaman kipi ve kişi eklerini almayan sözcüklerdir. Bu tür sözcükler aldıkları ekler yüzünden artık bir […]

Sıfatlar ya da ön adlar, bir cümlede sözcüklerin önüne gelerek farklı yönlerden tanımlayan, tarif eden kelimelerdir. Sıfatlar sözcükleri biçim, renk, sıra, konum ve bıraktığı izlenim gibi farklı yönlerden tanımlar. Sıfat ile sıfatın nitelediği ismin oluşturduğu kelime grubu ise sıfat tamlaması olarak adlandırılır. Küçük odanın penceresinden içeriye güneşin ilk ışıkları vuruyordu. (Burada küçük kelimesi sıfat olarak […]

Zamir ya da diğer adıyla adıl, cümle içinde varlık adları yerine kullanılabilen, adların yerine getirdiği bütün işlevleri yerine getiren isim soylu kelimelerdir; “Ben, sen o, biz, siz, onlar” gibi. Yukarıda örneğini verdiğimiz “biz, siz, onlar” gibi kelimeyi görünce direk buna direk zamir demek yanlış olur, çünkü isim soylu kelimeler cümlede farklı görevlerde de kullanılabilir. Şunu […]

Fiil, iş ya da eylem, varlıkların bir zaman ve mekân dahilinde gerçekleştirdikleri her türlü hareket, durum ve oluşları bildiren sözcüklerdir; bitir-, kalk-, bil-, koş- gibi. Fiiller tek başına cümle içerisinde kullanılmazlar, cümle içinde başka sözcüklerle yani adlarla bağlantı kurarak ifade edilir. Fiiller anlam ilgisi kurabilmek için şahıs ve kip ekleri alır. Bir kelimenin fiil olup […]

İsim, canlı ya da cansız herhangi bir varlığı niteleyen, işaret eden sözcüklerdir ancak bazı durumlarda tek bir sözcük varlıkların anlamlarını karşılamakta yetersiz kalır. Böyle durumlarda bir ad, başka bir ad ile anlam bağı kurarak kelime grubu oluşturur ve oluşturulan bu kelime grubunun anlam ilgisi, en az iki ismin bir araya gelerek kendi aralarında oluşturdukları anlam […]