Émile Durkheim (1858-1917), Fransız bir sosyolog, modern sosyolojinin kurucularından biridir. Toplumsal düzenin ve toplumun işleyişinin sistematik bir şekilde incelenmesi gerektiğini savunmuş ve sosyolojinin bilimsel bir disiplin olarak gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Bazı önemli çalışmaları ve düşünceleri:
- Sosyal Dayanışma: Toplumsal dayanışma kavramını geliştirmiş ve toplumun bir arada tutunmasının temel nedenlerini açıklamıştır. İki ana türü tanımlamıştır: “mekanik dayanışma,” geleneksel toplumların homojenliğini ve “organik dayanışma,” endüstriyel toplumların karmaşıklığını yansıtan bir çeşitliliği ifade eder.
- Toplumsal Normlar ve Kontrol: Toplumların normlar ve değerler yoluyla bireyleri kontrol ettiğini ve bu kontrolün sosyal düzenin sürdürülmesi açısından kritik olduğunu vurguladı. İlkel toplumlarda, kolektif bilinç ve mekanik dayanışma temel normları belirlerken, endüstriyel toplumlar daha fazla organik dayanışma ve özgürlüğe dayalı normlara ihtiyaç duyarlar.
- Toplumsal İntihar: “Toplumsal İntihar” adlı önemli bir eserinde, intiharın toplumsal nedenlerini ve türlerini inceledi. Bu çalışması, toplumun bireyler üzerindeki etkilerini ve toplumun düzenini nasıl yansıttığını gösteren bir örnek teşkil eder.
- Din ve Toplumsal Entegrasyon: Dini inançların ve ritüellerin toplumsal entegrasyonun bir aracı olduğunu savunmuştur. Ona göre, dini ritüeller, insanları bir arada tutan ve toplumun değerlerini yansıtan sembollerdir.
- Sosyal Yapı ve Anomie: Modern endüstriyel toplumlardaki hızlı değişimin bireyler üzerinde yarattığı “anomie” kavramını geliştirdi. Bu, toplumsal normların zayıfladığı veya belirsiz olduğu durumları ifade eder ve intihar gibi negatif sonuçlara yol açabilir.
Durkheim’ın çalışmaları, toplumun işleyişini anlamaya yönelik temel kavramlar ve yöntemler sunmuş ve sosyolojinin bilimsel bir disiplin olarak gelişmesine katkı sağlamıştır. Onun düşünceleri, sosyoloji, psikoloji, eğitim ve diğer sosyal bilimlerde hala önemli bir referans noktasıdır.
Yaşamı
- Émile Durkheim, 15 Nisan 1858’de Epinal, Fransa’da doğdu.
- Eğitim hayatına Paris’teki Lycée Louis-le-Grand okulunda başladı ve daha sonra École Normale Supérieure’de (yükseköğretim okulu) eğitim aldı.
- 1887’de sosyoloji alanında doktorasını tamamladı ve Bordeaux Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı.
- 1896’da Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü oldu ve kariyerinin büyük bir kısmını burada geçirdi.
- Sosyolojiyi bilimsel bir disiplin olarak kurmaya ve geliştirmeye büyük katkılarda bulundu.
- 15 Kasım 1917’de Paris’te öldü.
Eserleri
- İntihar (Le Suicide, 1897): Bu eser, toplumun bireyler üzerindeki etkilerini incelediği ve farklı türdeki intiharları sınıflandırdığı önemli bir çalışmadır. Durkheim, intiharın toplumsal nedenleri üzerine odaklanarak, bireysel psikolojik nedenlerin ötesinde toplumsal faktörlerin etkisini vurgulamıştır.
- Sosyal Bölünmelerin İlkeleri (The Division of Labor in Society, 1893): Bu eser, toplumun işbölümü ve dayanışma üzerine odaklanır. Durkheim, mekanik dayanışma ve organik dayanışma kavramlarını geliştirir ve toplumun karmaşıklığının işbölümü ile nasıl ilişkilendiğini açıklar.
- Toplumun Dini Biçimleri (The Elementary Forms of Religious Life, 1912): Durkheim, dinin toplumda nasıl işlediğini ve toplumsal bir fenomen olarak nasıl anlaşılması gerektiğini incelediği bu eserde dini ritüeller ve semboller üzerine derinlemesine bir analiz sunar.
- Sosyoloji Kuralları (The Rules of Sociological Method, 1895): Bu eser, sosyoloji alanında yapısal işleyişin temellerini ve araştırma yöntemlerini tanımlar. Bilimsel sosyolojinin ilkelerini oluşturan önemli bir metindir.
Kaynak ve ileri okuma;