Tiyamin ya da diğer adıyla B1 vitamini, kimyasal formülü C12H17ClN4OS olan renksiz bir bileşiktir. Tiyamin adını “sülfür içeren vitamin” anlamına gelen “thio-vitamine”den alır. Tiyamin, 1926 yılında saf olarak elde edilmiştir. Keşfedilen ilk B vitaminidir.
Kendisi Hollandalı bir hekim olan Eijkman, 1890 yılında yıkanmış ve beyazlatılmış pirinçle tavukları beslediğinde, tavukların bacaklarında felçler ve başlarında kasılmalar gördü. Daha sonra bu tavukları tesadüfi olarak kabuklu pirinç ile beslemek zorunda kaldı. Kabuklu pirinç ile beslediği tavuklarda ortaya çıkan hastalıkların yok olduğunu gördü. Buradan yaptığı çıkarımla Uzak Doğudaki beriberi hastalığının sebebini kabuğunu soyulmuş pirinçlerin çok fazla tüketilmesine bağladı. Pirincin kabuğunda bu hastalığı tedavi eden maddenin olduğunu söyledi. Daha sonra bu madde elde edilmeye çalışıldı ve 1936 yılında suni olarak elde edildi.
Tiyamin, karbonhidrat metabolizması için çok önemli bir vitamindir. Tiamin pirofosfat (TPP) tiyaminin aktif şeklidir ve pirüvat dehidrogenaz, a-keto-glutarat dehidrogenaz, transketolaz enzimlerine koenzimdir. Pirüvat dehidrogenaz ve a-keto-glutat dehidrogenaz karbonhidrat metabolizması için gerekliyken, transketolaz pentoz fosfat yolunda aktivite gösteren bir enzimdir.
Eksikliği
Tiyamin eksikliğinde, hücrelerin bazı aminoasitlerin ve pirüvik asidin kullanılması azalırken, yağ kullanımı artar; iştahsızlık, depresyon, yorgunluk, sindirim rahatsızlıkları, kas ve sinir hastalıkları, beriberi hastalığı gibi hastalıklar görülebilir.
Vücudun merkezi sinir sistemi, enerji ihtiyacını karbonhidrat metabolizmasından karşılar. Bu sebeple tiyamin eksikliğinde en çok etkilenen vücut bölümlerinden birisi merkezi sinir sistemidir. Eksikliğinde; nöronlarda kromatoliz görülmesi riski yükselir, nöronların aksonlarını saran miyelin tabakasının aşınmasına ve hatta yok olmasına sebep olabilir. Bunun sonucunda ciddi nörolojik rahatsızlıklar görülür.
Merkezi sinir sistemi ile birlikte, karbonhidrat metabolizmasıyla enerji ihtiyacını karşılayan bir diğer yapı da kalptir. Tiyamin eksikliği ile birlikte oluşan karbonhidrat metabolizmasındaki düşüş ve sorunlar, kalp kasını zayıflatır ve zamanla ciddi kardiyovasküler sorunlara sebep olur.
Ayrıca Bakınız;
Dış bağlantılar ve kaynak;