Krom (Cr); periyodik sistemin 5. periyot 6B grubunda bulunan, atom numarası 24, iyi parlatılabilen, sert ve çelik grisi renge sahip metal elementtir. Saf olarak elde edilmeden önce cevherleri yaygın bir şekilde kullanılmaktaydı.1797 yılında Fransız kimyacı Louis Nicolas Vauquelin tarafından saf olarak elde edilmiştir.
Krom çok renkli bileşikler oluşturmasıyla bilinir; zümrüte, serpantine (yılantaşı) ve kromlu mikaya yeşil rengini, yakuta ise kırmızı rengini veren madde kromdur.
Krom sözcüğü Fransızca, “chrome (bir element)” sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1797 Nicolas-Louis Vauquelin, Fr. kimyacı (1763-1829).) Fransızca sözcük, Latince “chroma (renk)” sözcüğünden gelmektedir.
Kromun Özellikleri
- Erime Noktası: 2180 °K, 1907 °C
- Kaynama Noktası: 2944 °K, 2671 °C
- Elektron Dizilimi: [Ar] 3d5 4s1
Krom özellikle metal alaşımlarının dayanıklılığını ve korozyona karşı direncini artırmak için kullanılır. Korozyona ve yükseltgenmeye karşı direnci yüksek olan alaşımlar elde etmek amacıyla demir ve nikele, yaklaşık olarak %70 ferrokrom katılır. Az miktarda kullanıldığında çeliği sertleştirir ve dayanıklılığını artırır. Örneğin paslanmaz çelikler %10-26 arasında krom içeren krom-demir alaşımlarıdır.
Oda sıcaklığında hidroklorik asit ve seyreltik sülfirik asit içinde çok yavaş çözünür, dumanlı nitrik asit ve kral suyundan etkilenmez. Normal sıcaklıklarda deniz suyu ve nemli ya da kuru havadan etkilenmez, tepkimeye girmez.
Krom Bileşikleri ve Kullanım Alanları
Krom, oluşturduğu bileşiklerde çoğunlukla 1-6, +3 ve +2 değerlik alır. Bunla birlikte +5, -1-4 ve +1 değerlikte olduğu kararlı bileşikleri de vardır. Örneğin +6 değerlikli olduğu en önemli bileşikler olan kromat ve bikromat iyonları sanayide kullanılan bir dizi tuz oluştururlar; sodyum bikromat tuzundan (NaCr04) deri sepilemede, metal yüzeylerin işlenmesinde ve çeşitli sanayi işlemlerinde katalizör olarak yararlanılır.
Ticari açıdan oluşturduğu çok önemli bir bileşik ise krom trioksit ya da kromik asit olarak da bilinen krom (Vl) oksittir (Cr03). Turuncu ile kırmızı arasında değişen renklerde ve kristal yapılı bir katı olan CrC3 nemli hacada yavaş yacaş sıvılaşır ve çoğunlukla sodyum bikromatın sülfirik asit ile işlenmesiyle üretilir. Krom (VI) oksit, temel olarak krom kaplamalar ve seramiklere renk vermede kullanılır. Güçlü bir yükseltgeyicidir, bazı organik bileşiklerle şiddetle tepkimeye girebilir. Ancak bu tür çözeltiler denetimli yükseltgenme koşullan altında, organik birleşim işlemlerinde kullanılır.
Kromun oksijenle oluşturduğu bir başka önemli bileşik seskioksit ya da kromik oksit olarak da bilinen krom (III) oksittir. Sodyum bikromatın karbon ya da kükürtle birlikte kavrulmasıyla üretilen ve yeşil bir toz olan krom (III) oksitten pigment olarak yararlanılır. Guignet yeşili olarak bilinen hidratlı biçimi ise hem kimyasal maddelerde hem de ısıya dayanıklı olması gereken maddelerde kullanılır.
Konu ile ilgili;