Kategori:Felsefe

Rasyonalizm, tutarcılık ya da akılcılık, felsefede “doğru, genel geçer bir bilgi elde edilebilir ve böyle bir bilginin kaynağı akıldır, düşünmedir” fikrini savunan görüştür. Rasyonalizme göre akıl yoluyla belirlenmiş zorunlu, kesin, genel geçer bilgi örneği mantık ve matematiktir. Bu görüşü savunan filozoflar Rasyonalizm tarih boyunca farklı filozoflar tarafından benimsenmiş ve savunulmuştur. Bu filozoflardan bazıları; Sokrates (M.Ö. […]

Nihilizm ya da hiççilik, kelime olarak Latince de “hiç” anlamına gelen “nihil” sözcüğünden türetilmiştir. Nihilizm ahlaki güç ve kuvvetleri yok sayan, mevcut güçlere, değerlere ve düzene karşı çıkan, hiçbir iradeye boyun eğmeyi ilke olarak kabul etmeyen görüşlerin genel adıdır. Bu anlayış Tanrının varlığını, irade özgürlüğünü, bilginin imkanını, ahlakı ve tarihin mutlu sonunu reddeder. Herşeyi, her […]

Varlığın ne olduğunu, doğasını, yapısını, ilke ve türlerini araştıran felsefe disiplinidir. İnsan var olduğu dünyaya bakıp “evren neden yapılmıştır?”, “evrenin bir sonu var mıdır?”, “varlık değişken midir, bir midir, çok mudur?” ve “bütün bunlar gerçek mi?” gibi sorularla başlayıp “eğer bunlar gerçekse gerçekliğin varlığını anlamlı kılmanın yolu nedir?” gibi sorularla hem evreni hem de kendisinin […]

Mantık akıl yürütme ya da muhakeme, bilinen olgular ve kurallar kullanılarak yeni bilgiye ulaşılmasıdır. Üç başlıkta incelenir; tümdengelim (dedüksiyon), tümevarım (indüksiyon) ve analoji. Klasik mantığın temelinde tümdengelim vardır. Düşünme Biçimleri Tümdengelim (Dedüksiyon) İlk çağ düşünürlerinden Aristoteles’e göre zihin hakikati tümdengelim ile arar. Tümden gelim genel ilkelerden hareket ederek tek tek olaylar hakkında bir yargıya ulaşma […]

Mantık sözcüğü Arapça kökenli bir kelime olup “konuşma, söz söyleme (sanatı), mantık anlamına gelir ve nutuk sözcüğünden türetilmiştir. Batı dillerindeki karşılığı ise “logic” olup o da Grekçe “logos (akıl, düşünme, yasa, ilke, söz vb. anlamındadır.)” kelimesinden gelir. Mantık terimi temelde iki anlamda kullanılır: Bunların biri doğru düşünme biçimi olarak: “Biraz mantıklı düşün!”, “Söylediklerinde hiç mantık […]

Felsefe yazımızda filozofların var olan her şeyle ilgili tam ve eksiksiz bilgilere sahip olmaktan çok, sürekli gerçeği arama yolunda olan kişiler olarak tanımlamıştık. Bu tanıma uygun olarak ünlün Alman filozof ve psikiyatrist Karl Jasper (1883-1969) filizof için “bilgeliğin peşinde koşan” ifadesini kullanmıştır. Bilgiyi seven, bilgelik arayışına muhtaç olduğunu hisseden filozof da diğer herkes gibi yer, […]

Bilim felsefesi; deney ve gözleme dayalı bilimler (fizik, kimya, biyoloji gibi.) üzerine düşünen felsefe displinidir. Deney ve gözleme dayalı olmayan (matematik gibi) biçimsel bilimleri inceleyen felsefe dalları, bilim felsefesinin dışında incelenir. Bilim felsefesi genel anlamda; bilimin ne olduğı, bilimsel düşünce ve yapısı, bilimsel yöntemlerin işlevselliği, bilimsel sonuçların özellikleri, bilimin değeri ve bunlar gibi bilim hakkında […]

Hukuk felsefesi; insanların toplum olarak bir arada yaşamalarıyla oluşan ilişkilerin dayandığı ya da dayanması gerektiği temelleri, karşılıklı hak ve yükümlülükler bakımından ele alan felsefe disiplinidir. Kendi içindeki her bir akım tarafından farklı tanımları yapılan ve farklı içeriği olan hukuk felsefesi, felsefenin hukukla ilişkin alanıdır. Hukukun kaynağı, amacı, adalet ve mevcut hukuk düzenlerinin meşrutiyeti gibi kavram […]

Ahlak felsefesi, insan yaşamının etiğiyle ilgilenen felsefe disiplinidir. İnsan yaşamındaki değerler, ilkeler ve yargıları inceler. Ahlak filozoflar tarafından keşfedilmiş veya geliştirilmiş normlar değildir, ahlak felsefeden de önce var olmuş ve oluşmuştur. Ancak felsefe ile birlikte “iyi olan nedir?”, ya da “kötü olan nedir? gibi soruların yanında yapılan eylem ve davranışlardan hangisinin “doğru, yanlış” ya da […]