Varlığın ne olduğunu, doğasını, yapısını, ilke ve türlerini araştıran felsefe disiplinidir. İnsan var olduğu dünyaya bakıp “evren neden yapılmıştır?”, “evrenin bir sonu var mıdır?”, “varlık değişken midir, bir midir, çok mudur?” ve “bütün bunlar gerçek mi?” gibi sorularla başlayıp “eğer bunlar gerçekse gerçekliğin varlığını anlamlı kılmanın yolu nedir?” gibi sorularla hem evreni hem de kendisinin varlığını anlamlı kılmak ister.
Bu anlamda varlığı yalnızca felsefe değil, bilim de incelemektedir. Burada fark felsefenin ve bilimin varlığı ele alış tarzlarıdır; bilime göre varlık tartışmasız vardır, var olan bu varlığı bölümler halinde araştırarak neden sonuç ilişkisi içinde gözlem ve deneyle inceleyerek onlarla ilgili yasalara ulaşmaya çalışır; ancak felsefe, varlığı bilim gibi parçalara ayırarak değil bir bütün halinde açıklamayı ve akıl yoluyla kavramayı amaçlar.
Varlığın Var Olup Olmadığı Sorunu
Günümüzde varlık felsefesinin en büyük problemlerinden biri varlığın var olup olmadığıdır. Bir kısım felsefeciler varlığın var olduğunu savunurken bazı görüşler de varlığın var olmadığını savunur.
Varlığın olmadığını savunanlar
Nihilizm
Varlığın var olmadığını savunan nihilizm görüşü ve bu görüşü benimseyen nihilistler kendisinden kuşku duyulamayan hiçbir şeyin olmadığını öne sürerek, maddesel gerçekliği ve varlığı inkâr eder. Varlığı reddettiği gibi değer anlamında herhangi bir ahlaki ilke ve kuralı kabul etmeyerek, doğru bilgiye de hiçbir zaman ulaşılamayacağını iddia eder. Gorgias ve aşırı kuşkucular (M.Ö 483-375) varlığın karşısında yokluğu savunmuş “hiçbirşey yoktur, var olsa da bilinemez, bilinse de bir başkasına öğretilemez” görüşünü savunmuştur.
Taoizm
Taoizm uzak doğuda yaygın ve bölgenin en çok kabul gören düşünce sistemlerinden biridir, Lao-Tse (M.Ö 604-531) tarafından sürülmüştür. Taoizm’e göre dış dünyada her şey çelişki ve karşıtlıklar içinde olduğundan gerçek bir varlık ya da nesne yoktur. Var olduğunu düşündüğümüz her şey bir görüntüden ibarettir ve gözlemlediğimiz tüm nesneler aldatıcı bir dünyanın var olmayan şeyleridir.
Varlığın olduğunu savunanlar
Realizm (Gerçekçi)
Realizm ve realistler insan zihninden bağımsız olarak, insan bilincinin ürünü olmayan bir gerçekliğin yani dış dünyanın varlığını kabul eder. Realizm varlığı olması gerektiği biçimiyle değil, olduğu gibi, nasılsa öyle anlaşılması gerektiğini ilke olarak kabul eder. “Varlık var mıdır?” sorusuna varlığın var olduğu cevabını verirken pek çoğu varlığı kabul etmekle yetinmemiş, var olduğunu düşündükleri varlığın temelinde yer alan ana ilkenin yani varlığın mahiyetinin ne olduğu konusunda da akıl yürütmüşlerdir.
Ayrıca bakın;