Magnezyum (Mg); Periyodik tabloda 3. periyot 2A (toprak alkali metaller) grubunda bulunan 12 atom numarasına sahip metaldir. Doğada saf halde değil, genellikle bileşikleri halinde bulunur. En önemli mineralleri karnalit, magnezit, asbest, dolomit, talk veya sabun taşı’dır. Magnezyum klorür ve sülfat bileşikleri suda kolayca çözünür, bu nedenle yer altı sularında bulunur ve suya sertlik verir. Sülfat ve klorürleri halinde deniz suyunda en çok bulunan 2. metaldir.
Özellikleri
- Erime sıcaklığı; 923 °K / 650 °C
- Kaynama noktası; 1363 °K / 1090 °C
- Elektron dizilişi; [Ne] 3s2
Magnezyum; beyaz renkli, oldukça yumuşak, tel ve levha hâline getirilebilen bir metaldir. Nemli havada üzeri matlaşarak oksit tabakasıyla kaplanır. Havada ısıtıldığında parlak bir alevle yanar ve beyaz bir kül bırakarak magnezyumoksit ve magnezyum nitrür meydaha gelir. Magnezyum, su buharı ve karbondioksit içinde yanar.
Aktiflik sırasına göre magnezyumun soğuk suyla tepkimeye girerek suyu ayrıştırması beklenir ancak tepkime anında meydana gelen magnezyum hidroksit metal yüzeyini kapladığından daha fazla etkilenmeyi önler. Bu nedenle magnezyumun suyu ayrıştırması çok zor olur. Nitrik asit dâhil seyreltik asitler ve hidroliz olduklarında asit veren tuzlar magnezyuma etki ederek hidrojen açığa çıkarır.
Alkali bazlar magnezyuma etki etmez. Alkil halojenürler kuru magnezyumla organik kimyada çok önemli olan grignard bileşiklerini verir.
Elde Edilme Yöntemleri
Magnezyum değişik yöntemlerle değişik kaynaklardan elde edilebilir. Ancak bundan en önemlisi deniz suyundan elde edilmesidir. Bu yöntemde deniz suyundaki magnezyum iyonları, kalsiyum hidroksitle magnezyum hidroksit halinde çöktürülür.
Magnezyum hidroksit, hidroklorik asitte çözülür ve buharlaştırılırsa MgCl2. 6H2O kristalleri ayrılır.
Bu kristaller ısıtılırsa suyunun çoğunu kaybederek MgCl2. 1/2H2O bileşimine dönüşür.
(Çok fazla ısıtılırsa hidroliz olur. )Bu bileşiğin elektrolizi ile magnezyum katotta ergimiş olarak toplanır.Magnezyum eldesinde kullanılan bir başka kaynakda magnezyum cevherleridir. Bu amaçla cevher önce ısıtılarak magnezyumokside dönüştürülür.
Daha sonra yüksek sıcaklıkta karbon veya silisyumla indirgenerek magnezyum buharlar elde edilir. Bu buharların soğutulması ile magnezyum yoğunlaştırılır.
Dolomit minerali kullanılması halinde en uygun indirgen % 75 silisyum ve % 25 demir içeren toz halindeki ferrosilisyum alaşımıdır. Düşük basınçta ve 1200°C’de magnezyum buharları kalsiyum ve demir silikat karışımından ayrılır.
Kullanıldığı Yerler
Magnezyum genel olarak hafif metal alaşımların yapılmasında kullanılır. Bu alaşımların en önemlileri; magnalyum, duralumin ve dowmetaldir. Potasyumklorat ve baryum peroksit gibi yükseltgenlerle karıştırılmış Mg tozu fotoğrafçılıkta flaş yapımında ve havai fişek olarak kullanılır.
Bükülebilme, eğilebilme ve kolay şekil alabilme özellikleri nedeniyle uçak sanayide, valiz yapımında, fotoğrafçılıkta, optik malzemelerin yapımında, berilyum, zirkonyum, uranyum, titanyum eldesin de indirgen olarak kullanılır. Arabaların motor blokları, uçakların yakıt tankları ve iniş takımları yine magnezyum alaşımından yapılır ve bu alaşım % 90 magnezyum, % 2-9 alüminyum, % 1-3 çinko ve % 0,2-1 mangan içerir.