Homeostaz, vücudun içinde ve çevresinde meydana gelen değişikliklere karşı iç dengesini kararlı bir şekilde korumasıdır. Bu dengeyi korumak için kan basıncı, doku sıvılarının ve kanın pH‘ı, vücut ısısı, kandaki glikoz ve kalsiyum miktarı gibi çeşitli değerlerin normal değerler içinde tutulması gerekir. Sinir sistemi ve endokrin bezler birlikte çalışarak bu dengeyi korur.
Normal koşullarda yetişkin ve sağlıklı bir insanın kan şekeri değerinin açken 100/dl, tokken 140mg/dl civarında olması gerekir. Ancak yemek yedikten sonra kan şekeri giderek yükselir ve bu durumda pankreas uyarılarak insülin salgılanır. İnsülin hormonu kana karışarak, kandaki şekerin hücrelere geçişini kolaylaştırır ve kan şekerini düşürür.
Açken ise kan şekeri olması gereken değerin altına düşer ve bu durumda da pankreas uyarılarak glukagon hormonu salgılanır. Kana karışan glukagon karaciğerdeki glikojen depolarına glikoz geçmesini sağlayarak kan şekerini yükseltir ve böylece kan şekeri normal değerine ulaşır. Böylece gereken durumda gereken hormonlar salgılanarak homeostazi sağlanmış olur. Örnekte verdiğimiz uyarıları sinir sistemi gereken yerlere ileterek verilmesi gereken yanıtları, salgılanması gereken hormonları beyne iletir. Beyin gelen bilgiyi yorumlayarak kan şekerinin düşmesi ya da yükselmesi durumunda salgılanması gereken hormonları pankreasa iletir.
Kandaki kalsiyum oranının ise belirli bir değerde tutulmasından kalsitonin ve parathormonu sorumludur. Kandaki kalsiyum miktarı arttığında tiroid bezi uyarılarak kalsitonin hormonun salgılanmasını sağlar. Kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesini ve böbreklerden kalsiyum atılmasını sağlayan kalsitonin kandaki kalsiyum miktarını düşürür. Kandaki kalsiyum miktarı azaldığında ise paratiroit bezi uyarılarak parathormon salgılanır. Böylece parathormon kemiklerden kana kalsiyum geçişini ve böbreklerden kalsiyumun geri emilimini sağlayarak kandaki kalsiyum miktarının artmasını sağlar. Bu iki hormonun birlikte çalışmasıyla kandaki kalsiyum miktarı normal seviyesinde tutularak homeostaz sağlanmış olur.
Ayrıca bakın;
İleri okuma;