Ayastefanos Antlaşması, 1877 yılında başlayan Osmanlı-Rus Savaşı sonunda 3 Mart 1878 tarihinde imzalanan barış antlaşmasıdır. Yeşilköy Antlaşması olarak da bilinir.
Sultan II. Abdülhamid’in karşı olmasına rağmen Mithat Paşa, Damat Mahmut Paşa ve Redif Paşa gibi devlet adamlarının sebep olduğu Osmanlı-Rus Harbi, Türklerin yenilmesiyle sonuçlandı. Osmanlı Ordularının Rumeli ve Doğu Anadolu’da yenilmesi ve Rus Ordularının batıdan Edirne’yi alması ve Yeşilköy’e, doğudan da Erzurum’a kadar gelmesi sebebiyle Osmanlı Devleti mütareke istedi. Rus orduları başkomutanı Nikolay, barış şartlarının mütarekeyle birlikte görüşülmesi şartıyla bu isteği kabul etti. Böylece Osmanlı hükûmeti adına Hariciye Nazırı Saffet Paşa ve Berlin elçisi Sadullah Bey’le, Rus hükûmeti adına Nikolay Ignatyev ve Alksandr Nelidov arasında Ayastefanos’ta (günümüzde Yeşilköy) barış görüşmeleri başladı. Bu görüşmeler sonunca 3 Mart 1878’de Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş ve aleyhine ağır şartlar getiren Ayastefanos Antlaşması imzalandı.
Antlaşma Maddeleri
Yirmi dokuz maddeden oluşan ve yürürlüğe girmeyen bu antlaşmaya göre; batıda büyük bir Bulgaristan Prensliği kurulacak; Makedonya, Batı Trakya, Kırklareli, bir Rus kuklası olarak düşünülen bu prensliğe verilecekti. Doğuda Kars, Ardahan ve Batum Rusya’ya verilecek, Karadağ ve Sırbistan’ın bağımsızlığı kabul edilecekti. Ayrıca Osmanlı Devleti, Rusya’ya 245.000.0000 Osmanlı altını savaş tazminatı olarak verecekti. Anlaşmanın sonuçlarına göre Rumeli’de kesin kayıplar 237.298 km² toprak ve yaklaşık olarak 8 milyon nüfustu. İmtiyaz verilen yerler bu rakamın dışındadır.
Bu antlaşma ile, Rusların bölgede tamamen hakim bir duruma gelmeleri, Batılı devletleri telaşlandırdı. Çünkü Rusların, Bulgaristan yoluyla sıcak denizlere inmeleri, İngilizlerin Hindistan siyasetine ve Avusturya’nın Bosna-Hersek’i ilhakına set çekmişti. İkinci Abdülhamid Han’ın şahsi diplomasisi, bu durumu iyi değerlendirmiştir. Kıbrıs’ın idaresini İngiltere’ye bırakmasıyla, Berlin’de yeniden bir antlaşma zemini elde etmeye imkân buldu. Ayastefanos’un feci şartlarını hafifleten yeni bir antlaşma ile Osmanlı’nın Balkanlardaki hayatı, bir süre daha uzadı.
Bu antlaşma, bu devletlerin çıkarlarına ters düştüğü için antlaşma kağıt üzerinde kalmıştır. İngiltere, Osmanlıların zor durumundan faydalanarak Rusların İskenderun ve çevresine bir saldırı düzenlemek için harekete geçtiği haberini alınca, Osmanlı Devleti ile ittifak kurarak Kıbrıs’ı almıştır (1878)