C vitamini bütün canlı dokularda bulunur, kimyasal adı L-Askorbik Asit‘tir. Bir monosakkarit türevidir ve yapıca glikoza benzer.
Ticari C vitamini genelde askorbik asit kristallerinden veya askorbik asidin kalsiyum veya sodyum tuzlarından oluşmaktadır. C vitamini; insan kanı plazmasında omurilik, akciğer, gözgibi pek çok hayvansal dokuların sulu bölümlerinde oldukça yüksek yoğunlukta bulunur. Bitkiler de yapılarındaki glikozu kullanarak C vitamini sentezlemektedir.
İnsanlar, primatlar (şempanze, goril, orangutan ve bazı maymun türleri) bazı meyve yarasaları ve hint domuzu dışında diğer bütün memeliler, karaciğerlerinde glikozdan C vitamini yapabilmektedirler. Bu canlıların C vitamini yapamamasının sebebi, glikozu C vitaminine dönüştüren enzimin vücutlarında olmayışıdır. Mikroorganizmalar C vitaminine (askorbik aside) gereksinim duymazlar ve sentezlemezler.
Özellikleri
- Renksiz, beyaz, dikdörtgen kristallerdir. Çok hafif özel bir kokusu vardır.
- Ekşi tatta ve asit reaksiyondadır.
- Opti çeaktiftir, polarize ışığı sağa çevirir.
- Eter, benzen, kloroform ve yağlarda çözünmez, asetonda ve alkolde az erir.
- Asit ortama dayanıklı, alkali ortama karşı çok hassastır.
- Isıya karşı dayanıksızdır, ısı etkisi ile yapısında kimyasal bozulmalar olur.
- Çabuk okside olur. pH‟ın artması, ışık, gümüş ve bakır iyonları karşısında hızlı bir oksidatif parçalanmaya uğrar. Bu nedenle bakır kaplarda pişen yemeklerde C vitamininin önemli bir bölümü okside olur. Buna kar şılık buharlı tencerelerde (düdüklü tencere), vakum altında pişen yemeklerde daha az C vitamini kaybı meydana gelir.
- C vitamininin hem antioksidanhem de bir enzimkofaktörü olarak hareket etme yeteneği vardır.
Vücuttaki Görevleri
- C vitamini kuvvetli bir antioksidandır, oksijenin olumsuz etkilerini engeller.
- Antioksidan özelliğinden dolayı tiamin, riboflavin, pantotenik asit, biyotin, folik asit, E vitamini ve A vitamini yapısındaki çift bağların oksijen etkisiyle parçalanması ve bozulmasını engelleyerek vücudumuzda bu vitaminleri koruyucu etki yapar. Askorbik asit aynı özelliğinden gıda sektöründe de yoğun olarak kullanılmaktadır.
- Askorbik asit vücudun savunma sistemini güçlendirir.
- Aminoasitlerin, demir ve folik asidin metabolizmasında rol alır.
- Kollajen sentezi için gereklidir, kemik ve dişlerin dayanıklı olmasını sağlar.
- Kan damarları duvarlarının sağlıklı ve dayanıklı olmasını sağlar.
- Alerjik olayların şiddetini azaltır, yara ve yanıkların kolay iyileşmesini sağlar.
- İnsülin, kortizon gibi hormon ilaçları ile cıva, kurşun gibi ağır metallerin olumsuz etkilerini giderir.
- Askorbik asit vücudumuzda çok az miktarda (5 mg kadar) depo edilir. Günlük ihtiyaçtan fazlası idrarla dışarı atılır.
- Besinlerin hazırlanması, pişirilmesi ve saklanması sırasında önemli ölçüde C vitamini kaybı olur. Bu nedenle çiğ olarak yenilebilecek olan (meyveler, havuç, domates, maydanoz, biber vb.) besinler günlük beslenmemizde mutlaka yer almalıdır.
C Vitamini Kaynakları
Bütün taze sebze, meyveler bir miktar C vitamini içermekle birlikte yeşil ve kırmızı biber, koyu yeşil yapraklı sebzeler, lahana, domates, portakal, limon gibi turunçgiller ve çilek, şeftali, kuşburnu, böğürtlen, askorbik asit bakımından en zengin kaynaklardandır.
Ayrıca Bakınız;