I. Ahmed ya da Sultan Ahmed, 14. Osmanlı padişahı ve 93. İslam halifesidir. Osmanlı İmparatorluğu’na 1603-1617 yılları arasında 14 yıl hükmetmiştir. 1590 yılında İstanbul’da doğmuş 1617 yılında vefat etmiştir. Babası III. Mehmed, annesi Handan Sultan’dır.
Sultan Ahmed, devlet yönetiminde aktif bir rol almış, iyi eğitim almış ve kültürlü bir padişahtır. Ayrıca, edebiyat, müzik ve resim gibi sanat dallarına da ilgi duymuştur. Saltanatı döneminde birçok önemli olay meydana gelmiştir. Bunlar arasında Osmanlı-Safevî Savaşı, Polonya-Osmanlı Savaşı ve İran Şahı Abbas ile yapılan İstanbul Antlaşması sayılabilir.
Sultan I.Ahmed dönemi, Osmanlı geleneğindeki kardeş katli geleneğine son vermesiyle dikkat çekicidir. Kardeşini tahttan indirerek öldürtmeyen ilk Osmanlı padişahıdır. Babasının ölümünden sonra 13 yaşında tahta çıktı ve Ahmed’in tahta çıkmasıyla birlikte, valide sultanlar arasındaki güç mücadelesi yeniden alevlendi. Ahmed’in annesi Handan Sultan ve büyükannesinin arasındaki mücadele, Ahmed’in annesinin lehine sonuçlandı. Ahmed’in tahta çıkmasından sonra, sultanlar arasındaki kardeş katli geleneği sona erdi. Ahmed, kardeşi Mustafa’yı öldürtmek yerine onu esir olarak yaşatmaya karar verdi.
Ahmed’in hükümdarlığı sırasında, Osmanlı İmparatorluğu’nun Macaristan ve İran ile savaşları sonuçsuz kaldı. Osmanlı-Safevi Savaşı’nda alınan ağır yenilgiler sonucunda, Kafkasya’daki toprakların bir kısmı Pers İmparatorluğu’na geri verildi. Ayrıca, Avusturya’nın Osmanlı İmparatorluğu’na ödediği yıllık haraç da kaldırıldı.
Ahmed’in hükümdarlığı sırasında, Fas’ın hükümdarı Mulay Zidan, Osmanlı İmparatorluğu’na haraç ödüyordu. Ahmed’in hükümdarlığı döneminde Osmanlı-Safevi Savaşı başladı ve Osmanlı İmparatorluğu, Safevi İmparatorluğu’na karşı ağır yenilgiler aldı. Savaşın sonunda, Osmanlı İmparatorluğu Kafkasya’da toprak kaybetti.
Ahmed I, 22 Kasım 1617 tarihinde İstanbul’da öldü. Ölüm sebebi tam olarak bilinmemektedir ancak bazı kaynaklar zehirlendiği iddiasını ortaya atmıştır.
Ahmed I’in ölümüyle tahta oğlu I. Mustafa geçti. I. Mustafa, Ahmed I’in en büyük oğludur ve tahta geçmesiyle Osmanlı tarihinde “Babadan Oğula Taht” geleneği devam etti.
Sultan Birinci Ahmed Dönemine Genel Bakış
- Ahmed I, Osmanlı İmparatorluğu’nun 14. padişahıdır ve 1603-1617 yılları arasında hüküm sürmüştür.
- Babası III. Mehmed’dir, annesi Handan Sultan’dır.
- Tahta geçtiği dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve siyasi durumu oldukça karışıktı.
- İlk iş olarak devletin mali durumunu düzeltmek için çaba gösterdi.
- Sadrazam Damat İbrahim Paşa’yı görevden aldı ve yerine Öküz Mehmed Paşa’yı atadı.
- Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu sınırlarında bulunan Safevî İmparatorluğu ile mücadele etti.
- 1604 yılında İran’ın Hoy şehrindeki Uçurtma Savaşı’nda Osmanlı zaferiyle sonuçlandı.
- 1611 yılında Osmanlı-Avusturya Savaşı başladı. Bu savaş, Osmanlıların Lehistan-Litvanya Birliği’ne destek vermesi nedeniyle genişledi.
- 1617 yılında öldü. Ölüm nedeni, birçok kaynağa göre boğmaca hastalığıdır.
Sultan Birinci Ahmed Tarafından Yaptırılan Mimari Eserler
Sultan Ahmed I dönemi Osmanlı mimarisinde oldukça önemli bir yere sahiptir ve birçok mimari eser inşa edilmiştir. İşte Sultan Ahmed I döneminde yapılan önemli mimari eserler:
- Sultan Ahmed Camii: İstanbul’un tarihi yarımadasında bulunan Sultanahmet Meydanı’nda yer alan cami, Sultan I. Ahmed tarafından yaptırılmıştır. İç ve dış süslemeleri, mavi ve beyaz çinileriyle ünlüdür.
- Yeni Camii: Eminönü’nde yer alan cami, Sultan I. Ahmed döneminde başlanmış, ancak Sultan II. Osman tarafından tamamlanmıştır. Yapımında çini işçiliği oldukça önemlidir.
- Sıbyan Mektebi: Fatih’te yer alan okul, ilköğretim okulu olarak kullanılmıştır.
- Sebil: Eyüp’te yer alan sebil, halka su dağıtımı amacıyla yapılmıştır.
- Haseki Hamamı: İstanbul’un Cerrahpaşa semtinde yer alan hamam, eşi Kösem Sultan için yaptırılmıştır.
- Edirnekapı Şehitliği: İstanbul’un Edirnekapı semtinde yer alan şehitlik, Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşlarda ölen askerlerinin anısına yapılmıştır.
- Hünkar Kasrı: İstanbul’un Üsküdar semtinde yer alan kasrı, Sultan I. Ahmed yaptırmıştır. Özellikle iç dekorasyonu oldukça gösterişlidir.
Bu mimari eserler, Sultan Ahmed I döneminin Osmanlı mimarisi açısından önemli bir yer tutmaktadır.
Kaynak ve ileri okuma;