“Şirket” kelimesi Arapça kökenlidir. Kelime, “şerika” (شَرِيكَة) kelimesinden türetilmiştir ve “ortaklık” veya “ortaklaşa iş yapma” anlamına gelir. “Şerika”, Arapça kökenli bir kelimedir ve “ortak” veya “paydaş” anlamına gelir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, özellikle ticaret ve iş dünyasında, bir araya gelen kişilerin ortaklaşa bir iş yapma amacıyla kurdukları yapılar “şirket” olarak adlandırılmıştır. Günümüzde de şirket kelimesi, bir araya gelerek bir işletmeyi kurmuş veya bir işi yürüten kişilerin oluşturduğu organizasyonları ifade etmek için kullanılmaktadır.
Kısacası, “şirket” kelimesi, ortaklaşa iş yapma veya birlikte çalışma anlamını taşıyan Arapça kökenli bir terimdir.
Şirketler, ekonomik faaliyetlerde bulunmak ve belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulmuş bir organizasyonlardır. Ticari veya kar amacı güden kuruluşlar olabileceği gibi, kâr amacı gütmeyen veya kamu hizmetleri sunan kuruluşlar da olabilirler. Belirli bir hukuki yapıya sahiptir ve yasal olarak tanınmış ve işletilen kurumsal bir varlık olarak kabul edilirler.
Şirketlerin Temel Özellikleri
- Ayrı Hukuki Varlık: Şirketler, kuruluşlarından bağımsız olarak ayrı bir hukuki varlık olarak kabul edilir. Bu, şirketin kendi adına mülkiyet, sözleşme yapma, dava açma ve dava edilme gibi yasal haklara sahip olduğu anlamına gelir. Bu sayede şirket, çalışanlarından, yöneticilerinden ve sahiplerinden ayrı bir varlık olarak faaliyet gösterebilir.
- Sahiplik Yapısı: Şirketler, hissedarlar veya ortaklar tarafından sahiplenilir. Hisse senetleri veya paylar aracılığıyla sermaye sağlayan kişiler, şirketin sahipleri olarak kabul edilir ve şirketin yönetimine katılım hakkına sahip olurlar.
- Amaç ve Faaliyetler: Şirketler, belirli bir amacı gerçekleştirmek veya belirli bir faaliyeti yürütmek üzere kurulurlar. Bu amaç genellikle şirketin kuruluş sözleşmesinde veya tüzüğünde belirtilir ve şirket, bu amaç doğrultusunda faaliyet gösterir.
- Kar Amacı ve Sürdürülebilirlik: Çoğu şirket, kâr amacı güder ve faaliyetlerini sürdürülebilir bir şekilde yürütmeye çalışır. Kâr, şirketin sahiplerine, çalışanlarına ve paydaşlarına getiri sağlar ve aynı zamanda şirketin büyümesini ve gelecekteki yatırımlarını finanse etmesini sağlar.
- Yönetim ve Organizasyon: Şirketler, bir yönetim yapısına sahiptir ve genellikle yönetim kurulu, üst düzey yöneticiler ve çalışanlar tarafından yönetilir. Bu yapı, şirketin stratejilerini belirlemeye, kararlar almaya ve operasyonlarını yönetmeye yardımcı olur.
Şirketler, ekonomide önemli bir role sahiptir ve iş dünyasında çeşitli sektörlerde faaliyet gösterirler. Çalışanlarına istihdam sağlar, mal ve hizmet üretir, tüketicilere ürün sunar ve ekonomik büyümeye katkıda bulunur.
Şirket Çeşitleri
Şirketler, farklı yapı ve amaçlara göre çeşitlendirilebilir. Hukuki ve organizasyonel farklılıklara bağlı olarak birçok farklı şirket türü bulunmaktadır. İşte bazı yaygın şirket çeşitleri:
- Anonim Şirket (A.Ş.): Anonim şirket, sahiplerinin (hisse sahiplerinin) sorumluluğunu sınırlayan bir şirket türüdür. Hisse senetleri ile temsil edilir ve genellikle büyük ölçekli işletmelerde tercih edilir.
- Limited Şirket (Ltd. Şti.): Limited şirket, sahiplerinin sorumluluğunu sınırlayan bir şirket türüdür ancak anonim şirketlerden daha küçük ölçekli işletmelerde yaygındır. Sınırlı sayıda ortakla kurulabilir.
- Kollektif Şirket: Kollektif şirket, tüm ortakların sınırsız ve kişisel olarak sorumlu olduğu bir işletme türüdür. Karar alma ve sorumluluk paylaşımı konusunda ortaklar arasında anlaşma sağlanır.
- Komandit Şirket: Komandit şirket, sınırlı ve komanditer olmak üzere iki tür ortaktan oluşur. Sınırlı ortaklar sınırlı sorumluluk taşırken, komanditer ortaklar sınırsız sorumluluk taşırlar.
- Kooperatif: Kooperatif, ekonomik veya sosyal amaçları gerçekleştirmek için bir araya gelen üyelerin oluşturduğu bir tür işletmedir. Karar alma ve kazanç paylaşımı genellikle demokratik bir şekilde yapılır.
- Şahıs Şirketi: Tek bir kişinin sahiplendiği ve işlettiği bir tür şirkettir. Şahıs şirketleri sınırlı bir ölçekte faaliyet gösterebilir.
- Holding Şirketi: Holding şirketi, farklı sektörlerdeki işletmeleri kontrol eden ve yöneten bir ana şirkettir.
- Yabancı Sermaye Şirketi: Yabancı sermaye şirketi, yabancı yatırımcıların yerel bir ülkede kurduğu şirketi ifade eder.
- Dernek ve Vakıf: Kar amacı gütmeyen organizasyonlardır. Sosyal, kültürel, eğitimsel veya insani amaçlarla kurulabilirler.
Bu sadece birkaç örnek. Her şirket türünün kendine özgü özellikleri, avantajları ve dezavantajları vardır ve işletme sahipleri, iş yapısına en uygun şirket türünü seçerken dikkate almalıdır.
İlgili bağlantılar;