Ribo Nükleik Asit ya da kısaca RNA nükleotidlerden oluşan nükleik asitlerdir. Yapısını oluşturan her nükleotid, azot içeren bir baz, bir riboz şekjeri ve fosfattan oluşur. RNA, Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında, ökaryotların ise çekirdek, sitoplazma ve organellerin bazılarında (mitokondri, kloroplast, ribozom) bulunur.
DNA ile büyük benzerlikleri olmasıyla birlikte bazı yapısal ayrıntılarla farklılık gösterir; genelde tek zincirlidir ve riboz içerir, DNA ise çift zincirlidir ve deoksiriboz (bir oksijeni atomu eksik olan bir riboz türü) içerir. DNA’daki timin bazı yerine urasil bulundurur. RNA’daki bazlar kimyasal modifikasyona uğrayabilir. RNA polimeraz enziminin DNA’yı okuması (transkripsiyonu) ile sentezlenir ve ardından başka enzimler tarafından işlenerek değişime uğrar.
Yapısı ve Özellikleri
- Yapısında adenin, guanin, sitozin ve urasil bulunur, timin bulunmaz
- RNA’da bulunan bazlar, fosfodiester bağıyla birbirine bağlanır. Tek bir nükleotid zincirinden oluştuğu için kendini eşleyemez ve DNA üzerinden sentezlenir.
- Ökaryot hücrelerde mitokondri, çekirdek, plastitler, ribozom ve sitoplazmada bulunur.
- Polimeraz enzimiyle sentezlenir.
- Miktarı bir canlının aynı tip hücrelerinde dahi farklı olabilir. Ancak protein sentezinin fazla olduğu hücrelerde RNA miktarı fazladır.
RNA Çeşitleri
Mesajcı RNA (mRNA)
- Ökarryot hücrelerde DNA çekirdekte bulunur ve hücre bölünmesi haricinde hiçbir zaman çekirdek dışına çıkmaz. Protein sentezi sitoplazmada bulunan ribozomlarda gerçekleştirildiği için DNA’daki bilginin ribozomlara taşınması gerekir. mRNA, protein sentezi için gerekli olan genetik bilgiyi DNA’dan alarak ribozoma taşır.
Taşıyıcı RNA (tRNA)
- Protein sentezi için gerekli olan kendine özel aminoasidi bağlayıp sitoplazmadan alarak ribozoma taşır. Tek zincirden oluşur ancak kendi üzerinde katlanıp zayıf hidrojen bağı ile bağlanarak üç boyutlu özel bir şekil alır. Her bir tRNA molekülü kendine özgü bir amino asidi bağlayıp protein sentezine katılması için ribozoma taşır.
Ribozomal RNA (rRNA)
- Proteinlerle birlikte ribozomların yapısına katılır. Hücrede en fazla bulunan RNA çeşididir. Ribozomal RNA’lar, çekirdekçikte sentezlenir.
DNA ve RNA Karşılaştırması
Bu tablo, DNA ve RNA’nın temel yapı, işlev ve özellikleri arasındaki farkları ve benzerlikleri göstermektedir. DNA, genetik bilgi depolama ve aktarımından sorumlu bir molekül iken, RNA genellikle protein sentezlemek için kullanılır ve hücre içinde farklı tipleri bulunur. Her iki nükleik asit de hücre yaşamında önemli roller oynarlar ve hücre biyolojisi açısından kritik öneme sahiptirler.
Ayrıca bakın;
- Hücre Nedir? (Hücre Teorisi, Genel Özellikleri ve Yapısı)
- Nükleik Asit Nedir? (Nükleik asitlerin yapısı ve görevleri)
- Deoksiribo Nükleik Asit (DNA) Nedir? (Yapısı ve Genel Özellikleri)
Kaynak ve ileri okuma;