Realizm ya da gerçekçilik, 19. yüzyılın ortalarında Fransa’da romantizme tepki olarak doğan bir edebi akım ve felsefi görüştür.
Realizm (Gerçekçilik) Akımının Özellikleri
- Olağanüstülük, tesadüfi durumlar, hayali unsurlar ve mucize gibi doğa üstü şeyler realizm de bulunmaz.
- En önemli özelliği gerçekçiliktir buna göre gerçeğe ulaşmanın yolu deney ve gözlemden geçer. Bu sebeple Tolstoy, “Savaş ve Barış” adlı eserini yazabilmek için haritalarla birlikte iki gün at sırtında savaş alanında dolaşmıştır.
- Realistler, toplumun her kesimindeki insanları ve yaşanan olayları ön yargısız bir dille getirmişlerdir; realist bir romanda köylü de burjuvazi de saray da kulübe de tasvir edilmiştir.
- Roman ve öykü türü, realizmle birlikte büyük bir gelişme göstermiştir; realist roman, gerçeği olduğu gibi aktaran roman türüdür.
- Realist eserlerde yaşamda rastlanılan gerçek kişi ve olaylar nesnel bir dille anlatılır, okuyucuyu eğitme amacı güdülmez. Kahramanlar genellikle halktan, sıradan kişilerdir.
- Realistlere göre insanın kişiliğini çevresi belirler. Bu sebeple çevre betimlemeleri büyük önem taşır. Çevre tasvirleri nesneldir.
- Realistler, duyguların aldatıcı tarafına dikkat çekerek eserlerinde duygu ve düşüncelerini katmazlar. Olaylar ve kahramanlar karşısında tarafsızdır.
- “Sanat, sanat içindir.” anlayışı benimsenmiştir.
Dünya Edebiyatında Realizm ve Temsilcileri
- Gustave Flaubert (1821-1880) : Edebiyat eleştirmenleri tarafından modern romanın kurucusu olarak kabul edilen Fransız romancıdır. En tanınmış eseri, 19. yüzyıl toplumsal gerçekliklerini çarpıcı biçimde aktaran Madame Bovary’dir.
- Stendhal (1783-1842) : Kırmızı ve Siyah, Parma Manastırı gibi döneminin gerçekliklerini anlatan romanlarıyla tanınmış Fransız realist yazardır.
- Honore de Balzac (1799-1850) : “İnsanlık Komedyası” ana başlığı altında topladığı romanlarında oluşturduğu ölümsüz tiplerle tanınan dünyaca ünlü Fransız yazardır. Goriot Baba, Vadideki Zambak, Palto, Ölü canlar ve Kumarcılar en bilindik eserleridir.
- İvan Turgenyev (1818-1883) : Rus edebiyatının en önemli realist yazarlarındandır. Toprak köleliğine karşı dik duruşuyla tanınır. Babalar ve Oğullar, Bir Avcının Notları, Taşralı Kadın, Bir Asilzade Yuvası ve Köyle Bir Ay en bilindik eserleridir.
- Lev Tolstoy (1828-1910) : Dünyaca ünlü “Savaş ve Barış, Anne Karenina, Diriliş, Hacı Murat ve Sivastopol” eserleriyle tanınan Rusya’nın ve edebiyatının yazarlarındandır.
- Fydor Dostoyevski (1822-1881) : Rus edebiyatının roman türüyle ön plana çıkan yazarıdır. “Suç ve Ceza, Karamazob Kardeşler, Kumarbaz, Budala, Ecinniler, Ölü Bir Evden Anılar” en bilindik eserlerindendir
- Maksim Gorki (1868-1936) : Rus edebiyatının “toplumsal gerçeklik” alanındaki öncü yazarlarındandır. Çocukluğum, Ekmeğimi Kazanırken, Ana, Serseriler, Benim Üniversitelerim en bilindik eserlerindendir.
- Anton Çehov (1860-1904) : Hikâyeler, Martı, Üç Kızkardeş, Vanya Dayı ve Vişne Bahçesi eserleriyle Rus edebiyatının hikâye türünde öne çıkmış yazarıdır.
- Charles Dickens (1812-1870) : Oliver Twist, İki Şehrin Hikâyesi, David Copperfield, Antikacı Dükkânı eserleriyle tanınan ünlü İngiliz yazardır.
- Marc Twain (1838-1910) : Missisipi’de Hayat, Tom Sawyer’in Maceraları adlı eserleriyle seyahat, hikâye vev roman türlerinde ün yapan Amerikalı yazar.
- Ernest Hemingway (1899-1961) : Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Silahlara Veda, İhtiyar Balıkçı ve İhtiyar Adam gibi eserleriyle ünlü Amerikalı yazar.
Türk Edebiyatında Realizm ve Temsilcileri
Tanzimatın ilanıyla birlikte gelişmeye başlayan Tanzimat Edebiyatı, realist dünya edebiyatlarının etkisi altında kalmıştır. Bu bakımdan Recaizade Mahmut Ekrem’in “Araba Sevdası” adlı eseri Türk edebiyatının ilk reailst romanı olarak kabul edilir.
Samipaşazade Sezai’nin “Sergüzeşt” adlı eseri de bu çizgide yazılmış önemli bir eserdir.
Serveti Fünun Döeminde Halit Ziya Uşaklıgil, Stendhal’dan etkilenerek yazdığı “Mai ve Siyah” realist çizgide önemli bir eserdir. Mehmet Rauf, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Ahmet Rasim’in eserlerinde de realist etkiler görülebilir.
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte gelişme gösteren milli edebiyat döneminde ise Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Mehmet Akif Ersoy, Refik Halit Karay, Sait Faik Abası yanık realizmin etkisinde oluşturdukları eserleriyle ön plana çıkar.
Ayrıca bakın;