Mikrobiyoloji sözcük olarak Mikro; gözle görülemeyecek kadar küçük şey, -biyo; canlı ve -loji; bilim kelimelerinin bir araya gelmesiyle türetilmiştir. Temelde mikroorganizmaları inceleyen biyolojik bilim dalıdır. Mikrobiyoloji, mikroorganizmaların çeşitliliği ve evrimi, toprak, su insan ve hayvan vücudu ve bitkilerde gerçekleşen mikroorganizma faaliyetleri ile ilgilenir.
Mikroorganizmalar, tek hücreli ve çıplak göz ile baktığımızda değil mikroskop ile görüntülenebilen canlılardır. Yüksek organizmaların hücreleri doğada tek başına yaşayamazken mikroorganizmalar bunun aksine gelişme, enerji üretimi ve çoğalma gibi yaşamsal faaliyetlerini diğer hücrelerden bağımsız olarak tek başlarına gerçekleştirir.
Mikrobiyolojinin kurucuları olarak Louis Pasteur ve Robert Koch kabul edilir. Pasteur daha sonra dönemin pek çok bilim insanı tarafından kabul görecek olan “Spontan jenerasyon teorisini” ispatlamak amacıyla yaptığı bir dizi deney ile tanınmıştır. Pasteur’un yaptığı bu deneyler mikrobiyolojinin bir bilim dalı olarak yerini sağlamlaştırmıştır. Aynı zamanda alkollü içki imalatı esnasında gerçekleşen fermantasyonun, mayalar tarafından gerçekleştiğini belirtmiş, gıda koruma metodları geliştirmiştir(pastörizasyon gibi). Laboratuvar şartlarında mikropların hastalandırıcılık özelliklerini azaltarak şarbon, tavuk kolerası, kuduz gibi hastalıklara karşı aşılar geliştirmiştir.
1877 yılında Prusya’da yaşayan Robert Koch, hastalıklara spesifik patojen mikroorganizmaların sebep olduğunu savunan Hastalık-Mikrop teorisine yaptığı katkılar ile tanınmış, Koch postülatları olarak bilinen kriterleri ortaya atmıştır. Aynı zamanda Koch 1882 yılında vereme sebep olan “Mycobacterium tuberculosis” basilini izole etmeyi başarmıştır.
1867’de Joseph Lister adlı bir ingiliz cerrah, antiseptik solüsyonları enfeksiyonlara karşı koruyucu olarak kullanmaya başladı. Otoklav adlı Sterilizasyon aracının Pasteur’ün çalışma arkadaşı Charles Chamberland tarafından bulunmasıyla, sterilizasyon işlemi laboratuvar ve ameliyathanelerde kullanılmaya başlandı.
Mikrobiyolojinin Alt Dalları
Mikrobiyoloji temel olarak iki konu üzerine odaklanmıştır.
1- Mikroorganizmaların temel yaşam ve işlevlerini anlamak (Temel Mikrobiyoloji)
- Bakteriyoloji; bakteriler üzerine araştırmalar yapan bilim dalı.
- Mikoloji; mantarları inceleyen bilim dalı.
- Viroloji; virüsleri inceleyen bilim dalı.
- Protozooloji; protozoaları inceleyen bilim dalı
- Parazitoloji; parazitleri inceleyen bilim dalı.
- Mikrobiyal Genetik: Mikroorganizmaların genetik yapısını ve iletilmesini inceler.
- Mikrobiyal Metabolizma: Mikroorganizma yapısında meydana gelen yapım ve yıkım olaylarını inceler.
- Mikrobiyal Ekoloji: Mikroorganizmaların çevresi ile olan etkileşimlerini inceler.
- İmmünoloji: Konak canlının mikroorganizma enfeksiyonlarına karşı endisini nasıl koruduğunu araştırır.
2- Mikrobiyolojiyi insanların faydası için kullanmak (Uygulamalı Mikrobiyoloji)
- Gıda Mikrobiyolojisi: Mikroorganizmaların gıdalarda neden olduğu bozulmaları ve buna karşı alınması gereken önlemleri araştırır; örneğin cips paketlerine cipslerin bozulmasını engellemek için azot basılır.
- Toprak Mikrobiyolojisi: Toprakta yaşayan mikroorganizmaları, temel madde döngüsünü araştırır.
- Tıbbi Mikrobiyoloji: Hastalığa sebep olan mikroorganizmaları, enfeksiyon hastalıklarını ve alınması gereken önlemleri araştırır.
- Veteriner Mikrobiyoloji: Hayvanlarda bulunan mikroorganizmalar ve hayvan enfeksiyonlarını inceler.
İleri Okuma İçin;