Klor (Cl); periyodik tabloda 3. Periyot 7A grubunda bulunan 17 atom numarasına sahip ametal elementtir. Boğucu kokulu, yeşilimsi sarı renkli bir gazdır.
Klor adı, Fransızca “chlore (açık yeşil renkli bir gaz)” sözcüğünden gelir. Halojenler grubunun doğada en çok bulunan elementidir. İlk kez 1774’de Scheele tarafından klorür asidin piroluzit ile yükseltmesiyle elde edilmiş, 1810’da Davy tarafından kimyasal bir element olduğu belirlenmiş ve sarı yeşil anlamına gelen klor adı verilmiştir.
Klor gazı doğada yalnızca volkan gazlarında serbest halde bulunur. Volkan gazları dışında klorürler halinde bulunur ve deniz suyu büyük ölçüde Cl- içerir. Jeolojik devirlerde denizlerin buharlaşması ile geriye NaCl(sofra tuzu), MgCl2 yatakları kalmıştır. Apatit belirli miktarda klor içerir.
Klorun Özellikleri
- Erime sıcaklığı; 171,6 °K/-101,5 °C
- Kaynama noktası; 239,11 °K/-34,04 °C
- Elektron dizilişi; Ne 3s2 3p5 dır.
Klor normal koşullarda havadan 2,5 kat daha ağır, yukarıdaki fotoğraftan da görebileceğiniz üzere sarı-yeşil renkli bir gazdır. Klor gazı solunduğunda, solunum organları büyük zararlar verir ve bu sebeple Birinci Dünya Savaşı’nda öldürücü gaz olarak kullanılmıştır. Sıvı klor kuru iken metallere etki etmediği için çelik tüplerde saklanır.
Kullanıldığı alanlar
Klorürler insan vücudunda hücre içi ve hücre dışı sıvıların özelliğini koruması ve işlevini yerine getirmesi için çok önemlidir. Suda kolayca çözünür ve bu çözünmeyde elde edilen klorlu su iyi bir mikrop ve bakteri öldürücü olduğundan içme suyu ve yüzme havuzlarında dezenfektan olarak kullanılır.
Ayrıca kağıt ve tekstil sanayinde ağartıcı olarak kullanılır.
Elde Edilme Yöntemleri
Klor, tuz yatakları ve deniz suyunda NaCl, KCl, MgCl2 şeklinde tuz olarak bulunur. Endüstri ve laboratuvarlarda ergimiş NaCl (sofra tuzu) sulu çözeltilerinin elektrolizi ile elde edilir. Elektroliz ile anottan klor gazı açığa çıkar.
Ayrıca klor laboratuvarda, mangan IV oksit (piroluzit, MnO2) ile klorür asidinden elde edilir.
Önemli Klor Bileşikleri
En önemli bileşikleri NaCl ve HCl’dir.
NaCl (Sofra Tuzu)
Yemek tuzu ya da sofra tuzu olarak bilinen NaCl, iyonik bağlı bir bileşik olup Na+ ve Cl– iyonlarının elektrostatik çekim kuvvetiyle birbirini çekmesiyle oluşur. Doğada kaya tuzu olarak bulunduğu gibi deniz suyunda da % 3 oranında çözünmüş olarak bulunur.
NaCl, deniz tuzundan %96 saflıkta elde edilebilmektedir. Bunu elde etmek için deniz suyu geniş yüzeyli büyük havuzlara alınır, suyun yavaş yavaş buharlaştırılması sağlanır ve böylece sodyum klorür kristallendirilir. Sodyum klorür 780°C’de erir, 1413 °C’de kaynar ve renksiz saydam küp şeklindeki kristallerden oluşur. Buharı büyük ölçüde Na+ Cl– iyon çiftlerinden ve kısmen de Na+ ve Cl– iyonlarından oluşur. Sudaki çözünürlüğü sıcaklıkla çok az değişir.
HCl (Hidrojen Klorür)
Halk arasında tuz ruhu olarak da bilinir ve güçlü bir asittir. Moleküler yapısı oldukça basit olan hidroklorik asit, bir klor atomu ile bir hidrojen atomunun birleşmesiyle oluşur ve HCl formülüyle ifade edilir. Hidroklorik asit, oda sıcaklığında bir litre suda, yaklaşık 450 litre kadar çözünür.
Ayrıca bakın;
Dış bağlantılar ve kaynak;