Kalsiyum (Ca), periyodik sistemin 5. periyot 2A grubunda yer alan, 20 atom numarasına sahip, katı gümüş renkli parlak bir metal elementtir. Kalsiyum adını Latince “kireç” anlamına gelen “calx” sözcüğünden alır. 1808 yılında Lumphru Davy tarafından kalsiyum hidroksitin elektroliz edilmesiyle ilk kez saf olarak elde edilmiştir.
Genellikle doğada saf halde değil de bileşikleriyle bulunur. Yer kabuğunun %3,63’ü kalsiyumdan oluşur. En çok bulunan kalsiyum bileşiği kalsiyum karbonattır (CaCo3; kireç taşı, kalsit, mermer, tebeşir vearagonit kristal yapıları farklı kalsiyum karbonat mineralleridir).
Kalsiyumun Özellikleri
- Erime Noktası: 1115,15 °K – 842°C
- Kaynama Noktası: 1757 °K – 1484 °C
- Elektron Dizilimi: Ar 4s2
Kalsiyum, yandaki fotoğrafta da görebileceğiniz gibi gümüş beyaz renkte ve orta sertlikte bir metaldir. Açık hava ile tepkimeye girerek üzeri sarı-beyaz bir toz ile kaplanır. Oluşan bu toz kalsiyum hidroksit [Ca(OH)2] ve bir miktar kalsiyum nitrür(Ca3N2)’dür.
Hava ile okside olduğunda, ortamda kalsiyum oksit ve az miktarda kalsiyum nitrür oluşur.
- 2Ca + O2 → 2CaO
- 3Ca + N2 → Ca3N2
Suya etki ederek hidroksit oluştururken hidrojen gazı açığa çıkarır.
- Ca + 2H2O → Ca(OH)2+ H2
Klor gazı içerisinde ısıtıldığında kalsiyum klorür tuzu oluşur.
- Ca + Cl2 → CaCl2
Kalsiyum Kullanım Alanları
- Bazı organik çözücülerin suyunu almada,
- metalürjide erimiş metaller içindeki gazları almada,
- alüminyum alaşımlarını sertleştirmede ve silisyumla olan alaşımlı çelik yapımında,
- bazı metallerin elde edilmesinde de; örnek olarak uranyum tetraflorürden uranyum elde edilmesinde kullanılır.
- UF4+ 2Ca → U + 2CaF2
Ayrıca vücudun kemikleri ve dişlerin oluşumu, sağlığının korunması için belirli miktarda kalsiyum bileşiklerine ihtiyacı vardır. İskelet büyük ölçüde kalsiyum bileşiklerinden oluşmuştur. İnsan kanında dolaşım ve sinir sisteminin sağlıklı olarak çalışması için belirli bir oranda bulunmalıdır. Kalsiyum ihtiyacı yüksek oranda süt ve süt ürünlerinden sağlanır.
Konuyla ilgili;