Hücre iskeleti, proteinden oluşan, bakteriler ve arkeler dahil tüm hücrelerin sitoplazmasında bulunan, hücre çekirdeğindeki hücre zarına uzanan ve protein filametlerini birbirine bağlayan kompleks ve dinamik bir yapıdır.

Hücre İskeletinin Yapısı

Hücre iskeleti üç farklı yapıdan oluşur.

Mikrofilamentler (Aktin Filamentler)

Bütün ökaryotik canlılarda bulunur. Hücrenin toplam proteininin yaklaşık %5’ini mikroflamentler oluşturur. 7 nm çapında ve birkaç mikrometre uzunluğundadır, plazma zarının hemen altında bulunurlar. Oluşturdukları ağ sayesinde, hücreye mekanik destek sağlar, hücrenin şeklini belirler, hücrelerin yüzey hareketlerinin gerçekleşmesini, hücrenin partikül almasını ve bölünmesini sağlar.

Arafilament

Genellikle epitel hücreleri, sinir aksonları ve kas hücrelerinde bulunur. Hücre şeklinin belirlenmesi ve hücre içi yapıların sabitlenmesinde görev alır. Çekirdeğin hücre içindeki yerinin sabit kalmasını sağlar. Keratin yapılı ara filamentler ise deri hücreleri arasında bağlantılar kurarak dokunun dış etkenlere karşı dayanıklılığını artırır.

Mikrotübüller

Mikrotibüller hücre şeklinin belirlenmesinde, hücrelerin ve hücre içindeki organellerin yer değiştirmesinde, bölünme esnasında kromozomların ayrılmasında ve bitki hücrelerinde hücre duvarının yapısındaki selüloz liflerinin düzenlenmesinde de görev alır.

Hücre İskeletinin Görevleri

Hücre iskeletinin öncelikli görevi hücreye şekil vermek, hücreye mekanik etkilere karşı direnç kazandırmak ve hücre dışındaki bağ dokuya ve diğer hücrelere bağlanarak tüm dokuları sabitlemektir. Ayrıca büzülerek hücre ve hücre çevresinin şeklini değiştirir, hücre göçüne (belirli bir amaç için değişim göstermiş hücrelerin görev bölgelerine ilerlemesi) olanak sağlar. Hücre dışından materyal alımında (endositoz), hücre bölünmesi sırasında kromozomların ayrılmasında, sitokinezde (ana hücrenin iki yavru hücreye bölünmesi), hücrenin bileşenlerini organize etmede ve hücre içi taşıma işlerinde görev alır.

İskelet, kamçı, sil, lamellipodia ve podozom gibi özel yapıları oluşturur. Ayrıca kas kasılması, hücre iskeleti tarafından gerçekleştirilen büyük ölçekli bir eylemdir; kas kasılması, birlikte çalışan çok özelleşmiş hücre grupları tarafından gerçekleştirilir. (Kasların yapısı ve özellikleri)


Ayrıca bakın;

Kaynak ve ileri okuma;