II. Mehmed ya da Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı İmparatorluğu’nun 7. padişahıdır. Babası II. Murad annesi Hüma Hatun’dur. Fatih Sultan Mehmed, babası gibi tahta iki kez çıkmıştır. İlki babasının saltanatı kendsine devretmesiyle 1444-1446 yılları arasında iki yıl sürmüş, diğer ise babasının ölümü üzerine 1451’den 1481 yılına kadar ikinci saltanatıdır ve 30 yıl sürmüştür. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul’u (o zamanlar Konstantinapol) fethederek 1058 yıl süren bir İmparatorluk olan Doğu Roma İmparatorluğu’na son vermiş ve bu olaydan sonra “Fatih” lakabıyla anılmaya başlanmıştır.
Fatih Sultan Mehmed, 30 Mart 1432 tarihinde II. Murad’ın dördüncü oğlu olarak Edirne’de doğdu. Babasının saltanatı kendisine devretmesiyle ilk kez 12 yaşında tahta çıktı. Ancak 2 yıl gibi kısa bir zaman sürdü. Dışarıda ve içeride çıkan sorunlardan ötürü tahttan babası lehine çekildi. Daha sonra babası 1451 yılında ölünce yeniden tahta geçerek Osmanlı ve Dünya tarihinin en güçlü ve başarılı hükümdarlarından biri oldu.
II. Mehmed, 11 yaşında idari yönden tecrübe kazanması için Manisa Sancakbeyliğine tayin edildi. Burada felsefe, hadis, tefsir, fıkıh, kelam, tarih, geometri ve matematik alanlarında döneminin en önemli alimlerinden eğitim gördü. 1444 yılında babası II. Murad 12 yaşındaki oğlu Mehmed’e saltanatı devrederek Manisa’ya çekildi. Ancak Osmanlı tahtına küçük yaşta birinin geçtiğini duyan Avrupa ülkeleri, bir kez daha Osmanlı topraklarına saldırıya yöneldi. Bu olayın üzerine 1446 senesinde tahttan babası lehine çekildi.
Fatih Sultan Mehmed, babasının ölümü üzerine ikinci kez tahta çıktığında 19 yaşındaydı. Hükümdarlığı boyunca Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’na, Mora Despotluğuna, Trabzon İmparatorluğuna son verdi. Akkoyunlu Devleti Hükümdarı Uzun Hasan’ı Otlukbeli’nde yendi. Döneminde çıkardığı kanunları “Fatih Kanunnamesi” adıyla kitaplaştırdı. Bu kanunnamede “Kardeş Katli Yasası’nı” getirdi.
1481 yılında Anadolu’ya doğru yeni bir sefere çıktı ve yolun başında hastalanarak 3 Mayıs 1481’de Gebze yakınlarındaki Hünkarçayır’da 49 yaşındayken öldü. Mezarı İstanbul’un Fatih ilçesindeki Fatih Camii’nde bulunmaktadır.
Fatih Sultan Mehmed Dönemine Genel Bakış
Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı tarihinin en önemli padişahlarından biridir. Bütün dünyada 1453’teki Konstantinopolis fethi ile tanınır.
İstanbul’un (Konstantinopolis) Fethi (6 Nisan-29 Mayıs 1453)
Bu, II. Mehmed’in katıldığı en ünlü savaştır. 1000 yılı aşkın bir süredir varlığını sürdüren Bizans başkentinin kuşatılmasıydı. 53 günlük bir kuşatmanın ardından Osmanlı ordusu şehrin surlarını aşıp ele geçirerek Bizans İmparatorluğu’nu fiilen sona erdirdi.
İstanbul’un fethinin sebepleri
- Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu, Rumeli’den Anadolu’ya, Anadolu’dan Rumeli’ye asker geçirilmesine engel oluyordu.
- Bizans İmparatoru, Avrupa devletlerini, Anadolu beyliklerini ve Şehzadeleri Osmanlılar aleyhine kışkırtıyordu.
- Osmanlı padişahları devleti Rumeli’de Edirne’den, Anadolu’da ise Bursa’dan yönetiyorlardı. Kesin ve tek bir merkezden yönetim için İstanbul’un fethi şarttı.
- Konstantinapol’ün kara ve deniz yollarının üzerinde bulunması ticari önem taşıyordu.
Osmanlı Devleti’nin fetih için yaptığı hazırlıklar
- Fatih, deniz yoluyla gelebilecek yardımları önlemek için Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı’nı yaptırdı.
- Bizans İmparatorluğu’nun Konstantinapol dışındaki toprakları alınarak batı ile bağlantısı kesildi. Böylece batıdan kara yoluyla yardım gelemeyecekti.
- Bizans surlarını aşmak için yürüyen tekerlekli kuleler yapıldı.
- Kuşatmaya denizden destek için donanma hazırlandı, büyük toplar döküldü.
- Aşırtma gülleler atacak havan topları yapıldı. (Mancınık)
- Avrupa’dan gelebilecek olan saldırılara karşı Mora ve Balkanlara kuvvet gönderildi.
Katıldığı diğer savaşlar
- Varna Muharebesi (1444): Bu muharebe, Osmanlılar ile Macar, Leh ve Eflak kuvvetlerinden oluşan bir ordu arasında gerçekleşti. Mehmed o zamanlar sadece 12 yaşındaydı ve babası II. Murad Osmanlı padişahıydı. Osmanlılar bu savaşta galip geldi.
- İkinci Kosova Savaşı (1448): Bu savaş, Osmanlılar ile Macar, Polonya ve Eflak güçlerinden oluşan bir koalisyon arasında yapıldı. Mehmed bu noktada Osmanlı padişahıydı ve ordusunu kesin bir zafere götürdü.
- Belgrad Kuşatması (1456): Mehmed II, bir orduyu Macarların Belgrad kalesini kuşatmak için yönetti. Şehir Macar, Sırp ve Eflak güçleri tarafından savunuldu ve Osmanlılar şehri ele geçirme girişimlerinde nihayetinde başarısız oldu.
- Arnavut Seferi (1464-1466): II. Mehmed, uzun yıllardır Osmanlı yönetimine direnen Arnavutluk hükümdarı Skanderbeg’e karşı bir askeri sefer düzenledi. Mehmed, nihayetinde Arnavutları bastırmada ve topraklarını Osmanlı İmparatorluğu’na katmada başarılı oldu.
- Karadeniz bölgesindeki seferler: Mehmed ayrıca Karadeniz bölgesinde Kırım Hanlığı’nın fethi ve Ceneviz şehri Caffa’nın (şimdi Feodosiya, Ukrayna) ele geçirilmesi dahil olmak üzere bir dizi askeri sefer düzenledi. Askeri fetihleri ve başarıları, Osmanlı İmparatorluğu’nu büyük ölçüde genişletti ve en başarılı Osmanlı padişahlarından biri olarak tarihteki yerini sağlamlaştırdı.
Kaynak ve ileri okuma için;