Elektroliz elektrotlar yardımıyla bir sıvı içinde çözünmüş kimyasal bileşiklerin dışarıdan elektrik akımı uygulayarak ayrıştırılması işlemidir. Elektroliz işlemi, elektroliz kabı adı verilen kapalı bir kapta gerçekleştirilir. Bu kapalı kap içerisinde, çözünerek artı ve eksi yüklü iyonlara ayrılmış bir bileşiğin içine daldırılmış be birbirine değmeyecek biçimde (genellikle iki elektrot arası 5-20cm) yerleştirilmiş iki elektrot bulunur. Elektrolizin gerçekleştirilmesi için bu elektrotlar bir doğru akım kaynağına bağlanır ve elektrotlar arasında meydana gelen gerilim (elektrik alanı), su içerisinde çözülmüş iyonları karşıt yüklü elektroda doğru hareket ettirir. Dolayısıyla artı (+) yüklü iyonlar katoda giderken, eksi (-) yüklü iyonlar da anoda doğru akarlar.
Elektroliz İle İlgili Terimler;
- Elektrolit: İçinde(+) ve (-) yüklü serbest iyonları bulunduran ortamdır.
- Elektrot: Elektrolit içine batırılan metallerdir.
- Anot: Elektroliz kabında üreticinin pozitif kutbuna bağlı ve yükseltgenme reaksiyonunun meydana geldiği elektrot.
- Katot: Elektroliz kabında üreticinin negatif kutbuna bağlı ve indirgenme reaksiyonunun meydana geldiği elektrot.
Elektrolizin Uygulama Alanları
Elektroliz genellikle metalürjide metallerin hazırlanması ya da arıtılması(saflaştırma) işlemlerinde, ayrıca bir elektrolitik metal birikimiyle aşınmaya karşı korumada ve bir metal çökeltisiyle metallerin kaplanmasında (nikel, çinko, kadmiyum, krom, gümüş ya da altın kaplama) kullanılan bir yöntemdir.
Özellikle saf hidrojen, suyun elektroliziyle elde edilir. Uygulama alanları arasında, klor gazı üretimi, metal üstünde koruyucu oksitli anot tabakalarının elde edilmesi (alüminyumun, alümina aracılığıyla anotlaştırılması işlemi) elektrolizle parlatma, metallerin katot ya da anot olarak yağlardan arındırılması sayılabilir.
Elektroliz, akım şiddeti ve voltmetrelerdeki akım miktarlarının ölçülmesine olanak sağlar. Sürekli akım yardımıyla, organik dokuların ayrıştırılmasına dayanan tedavilerde; cerrahide sinir uçlarının (nöronların), sertleşen urların, burun deliklerindeki poliplerin yok edilmesinde, üretra yada yemek borusu daralmalarının tedavisi gibi tıp uygulamalarında kullanılmaktadır.
Kaynak;
- KTÜ Mühendislik Fak. Metlurji ve Malzeme Müh. Laboratuvar Föyü