Ekspresyonizm ya da dışavurumculuk, birinci dünya savaşının öncesindeki sıkıntılı ve bunalımlı yıllarda Almanya’da ortaya çıkan edebi akımdır. Empresyonizme tepki olarak doğmuş, önce resim alanında ortaya çıkmış daha sonra da edebiyata yansımıştır. Daha çok Alman sinemasında uygulanmıştır.
Akımın Savundukları
- Amaç insanın ruhsal durumunu anlatmaktır. Ekspresyonizm insanın, iç dünyasını ve duygularını en gizli ve çıplak yönleriyle anlatmayı esas alır. Yani burada iç gözlem esastır.
- Şair, dış dünyanın anlamsızlığına bir anlam kazandırmaya çalışır.
- Ekspresyonizme göre özün kavranması için aklık kontrolüne bağlı olmaması gerekir.
- Sanatçılar genel olarak kendi içine kapanıp kendilerini gözlemleyen kişilerdir.
- Eserlerde korkunç ve fantastik olaylar işlenir.
Empresyonist Şiir Örneği;
İŞSİZ
Kimse iş vermedi bize
Elleri cebinde
Asık bir suratla
Açıkta yaşıyoruz
Titriyoruz ısıtılmamış odalarda
Yalnız kuru bir yel var şimdi
Sapanların atılı durduğu
Sürülmemiş boş tarlalarda
Bu ülkede iki erkeğe bir cigara;
İki kadına yarım bardak bira düşecek
Kimse iş vermedi bu ülkede bize
Yaşamamız hoş karşılanmıyor
Ölümümüz anılmıyor Times gazetesinde.
T.S. Eliot (Çevire: Osman Türkay)
Temsilcileri
- Franz Kafka (1883-1924) : Bohemyalı roman ve hikâye yazarı. 20. yüzyıl edebiyatının en önemli kişilerinden olarak kabul edilir. Eserlerinde kahramanların gizli kalması gereken özelliklerini okuyucuyla paylaşmıştır. Kahramanlar genelde içe kapanıktır, toplumdan dışlanmıştır ve ruhsal bir karanlık içerisindedir. Dava, Değişim, Şato ve Amerika en bilinen eserleridir.
- T.S. Eliot (1888-1965) : Amerika doğumlu bir İngiliz şair, oyun yazarı ve edebiyat eleştirmenidir. 20. yüzyılın en başarılı modernist şiir örneklerini vermiştir.
- James Joyce (1882-1941) : Yazdığı romanlarla ün kazanmış İrlandalı yazar, şair, öğretmen ve edebiyat eleştirmenidir. “Ulysses, Dublinliler, Sürgünler” en bilindik eserleridir.
Ayrıca bakın;