Duyu organı, çevremizde gerçekleşen fiziksel ve kimyasal uyarıları alarak, sinirler arayıcılığıyla beyindeki gerekli merkezlere taşıyan, bilginin beyin tarafından işlenmesini sağlayan organlardır.
Duyu organları ve genel görevleri;
- Görme organı (latince; organum visus): Görmemizi sağlayan organdır.
- İşitme ve denge organı (latince; organum vestibulocochleare): İşitme ve denge ile ilgili duyuları almamızı sağlar.
- Dokunma/Hissetme organı (latince; organum tatctus): Isı, ağrı ve temas ile ilgili hisleri algılamamızı sağlar.
- Koku alma organı (latince; organum olfactus): Koku almamızı sağlar.
- Tat alma organı (organum gustus): Tat almamızı sağlar.
Duyu Organlarımız ve Genel İşlevleri
İnsanlar olarak toplamda beş duyu organına sahip canlılarız. Bu organlar ve genel görevleri aşağıda verilmiştir.
Görme Organı (Göz)
Göz görme duyusu olan organımızdır. İnsanda yüzdeki sağ ve sol göz çukuruna(orbita) yerleşmiştir ve toplamda iki tanedir. Bir gözün ağırlığı ortalama 10- 12 gram, çapı ise 2- 2,5
santimetredir. Gözün büyüklüğü yaş ve cinse göre değişebilir. Yaşadığımız çevreyi algılamamızı, dünyayla görsel olarak da bütünleşmemizi sağlar. Alınan duyuların değerlendirilmesi beyindeki görme merkezlerine göz sayesinde iletilerek yapılır.
İşitme ve Denge Organı (Kulak)
Kulaklarımız genelde bilinenin aksine sadece çevremizdeki sesleri duymamızı sağlamaz, bunun yanında dengemizi korumamızı sağlayan organlarımızı da içinde bulundurur.
Koku Alma Organı (Burun)
Burnumuz solunum almamızı sağlamasının yanında koku alma organımızdır. Burunda kıllar, burun kanalları, kılcal kan damarları, koku alma hücreleri, sinirler ve mukoza bulunur. Burun boşluklarını örten mukoza tabakasında koku almayı sağlayan oluşumlar bulunur. Koku duyusu alan hücrelerimiz ise burun boşluğunun üst kısmında yer alır. Bu bölgeye regino olfactoria adı verilir ve sarı renklidir.
Dokunma/Hissetme Organı (Deri)
Derimiz vücudumuzun tüm yüzeyini örten organdır. Önemli duyu organlarımızdan biri olup duyu reseptörleri en çok bu organımızda yaygındır; dokunma, basınç, ısı ve ağrı duyuları deri yoluyla alınır. Yetişkin bir kişide deri ağırlığı ortalama olarak 15-20 kg’a kadar ulaşır (bu ağırlık vücut ağırlığının yaklaşık %20’sidir). Bir insanın derisini çıkarıp yaydığımızda 2 metre kareye yakın alan kaplar. Deri vücudun her yerinde aynı kalınlıkta değildir; el içi ve ayak tabanları en kalın, göz apakları ise en ince kısım.
Derimiz vücudumuzu dış ortamdan ayırır ve her türlü mekanik, fiziksel ve kimyasal etkilere, yaralanmalara karşı koruma sağlar. Rengi ırka, kişinin ten rengine ve vücuttaki bölgelere göre değişebilir. Epidermis, dermis ve hipodermis olarak üç tabakadan oluşur.
Tat Alma Organı (Dil)
Dilimiz tat alma duyumuz ve sindirim sistemi organımızdır, ağız boşluğunda bulunur. Dilin ön kısmı serbest, arka kısmı alt çene işle bitişik olup çizgili kaslardan oluşur. Tat almanın yanı sıra besinlerin çiğnenmesi, yutulması ve konuşma gibi işlevlere yardımcı olur.
Duyu Organı Hastalıkları
Renk Körlüğü; Kırmızı ve yeşil renklerinin birbirinden edilemediği kalıtsal bir göz hastalığıdır. Kalıtsal bir hastalık olduğundan tedavisi yoktur ancak özel filtreli gözlükler kullanılarak bu renklerin ayırt edilebilmesi sağlanabilir.
Miyopi: Yakını görüp, uzağın net görülemediği ya da bulanık görüldüğü bir göz bozukluğudur.
Hipermetropi: Uzağı görüp yakının ney bir şekilde görülemediği göz bozukluğudur.
Astigmatizm: Göz merceği ya da korneada oluşan düzensiz kavislerden kaynaklanan göz kusurudur. Bu kavisler, nesnelerden göze gelen ışınların göz merceği ya da korneadan geçerken farklı açılarda kırılarak görüntünün sarı lekeye bozuk gitmesine sebep olarak hastanın hem uzağı hem de yakını bulanık görmesine sebep olur.
İşitme kaybı: Kulağın yapısından kalıtsal olarak kaynaklanabildiği gibi, işitme siniri ve işitme merkezi ile ilgili bozukluklardan da kaynaklanabilir. Dış kulak kaynaklı işitme kayıpların kulak kepçesi yokluğu ya da doğuştan şekil bozukluğu, dış kulak yolunun kapalı olması ya da dış kulak iltihabı etkilidir. Orta kulak kaynaklı işitme kayıplarına ise dış ortamdaki ses dalgalarının iç kulağa iletimindeki aksamalar sebep olur. Tedavisinde cerrahi yöntemler ya da işitme cihazları kullanılır.
Ayrıca bakın;