Çelebi Mehmed (I. Mehmed) Kimdir?

I. Mehmed veya Çelebi Mehmed, beşinci Osmanlı Padişahıdır ve 8 yıl tahtta kalmıştır. Babası Yıldırım Bayezid, annesi Devlet Hatun’dur. Annesi tarafından soyu Mevlana’ya dayandığı için diğer kardeşleri gibi (kardeşleri Musa Çelebi, Süleyman Çelebi gibi) “Çelebi” lakabı ile anılmıştır. Doğum tarihi ile ilgili kesin bir tarih yoktur ancak 1379-1393 yılları arasında doğduğu tahmin edilmektedir. Savaşlara bizzat katılmakla meşhurdur.

Çelebi Mehmed, Amasya sancak beyiyken babasıyla birlikte 28 Temmuz 1402 yılında gerçekleşen Ankara Meydan Savaşı’na katıldı. Savaşa yenilgiye uğradıktan sonra Amasya’ya çekildi. Bir süre Sivas, Ankara, Zonguldak, Yozgat, Kırşehir, Nevşehir, Amasya, İzmit ve Adapazarı dolaylarında hüküm sürdü. 1405 yılında kardeşi İsa Çelebi’den Bursa, Bilecik ve Balıkesir’i alarak güçlendi. Bu sırada diğer kardeşleri Edirne’de hüküm sürüyordu ve ondan daha güçlüydüler.

1411’de ağabeyi Emir Süleyman’ın yerine geçen kardeşi Musa Çelebi’yle karşı karşıya geldi. İlk karşılaşmada başarı elde edemeyen Mehmed Çelebi, 1413’de kardeşini yenerek Osmanlı Birliğini kurdu ve 11 yıl süren “Fetret Devri”ne son verdi.

Fetret devrine bir son vererek tek başına tahta çıkan Çelebi Mehmed, Osmanlı Devleti’ni kalkındırmak amacıyla saltanatı boyunca karşılıklı dengeleri gözeten bir siyaset izledi. 1413’te Edirne’de kabul ettiği Bizans, Sırbistan, Eflâk, Mora despotluğu ve Atina prensliği gibi tabi devletlerin elçilerine dostluk ve barış sözü vererek çatışmadan mümkün olduğunda uzak kalmak istediğini beyan etti.

Çelebi Mehmed’in ilk hedefi, Osmanlı hakimiyetini Anadolu’da yeniden tesis etmek oldu. Bu amaçla 1414’de Cüneyd bey üzerine yürüyerek Aydın ilini tekrar bir Osmanlı sancağı haline getirdi, İzmir’i kuşattı ve kuşatma esnasında Menteşe Beyi de Osmanlılara tabi oldu. Ayrıca Midilli, Sakız ve Foça’daki Ceneviz kolonileri elçiler göndererek bağlılıklarını bildirdi. Daha sonra Teke Beyi de Osmanlılara tabii oldu.

Öncelikle kendisine yakın beyliklerle işlerini halleden Çelebi Mehmed, aynı yıl Bursa’ya gelerek Germiyan ve Candar beyliklerinden takviye alarak Karaman Seferine çıktı. Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir’i tekrar aldı ve Mehmed Bey’i yendi. Daha sonra Konya’yı kuşattı ancak mevsim şartlarından dolayı Karamanoğluyla anlaşma sağlayarak döndü. Ancak Mehmed Bey’in Beyşehir ve Seydişehir’e saldırmasının ardından Çelebi Mehmed ikinci defa Karamaoğlunun üzerine gitti ve Konya ovasında yapılan savaşta Mehmed Bey’i yendi. Mehmed Bey, gerektiğinde Osmanlı ordusuna yardım göndermeyi de kabul etti. Daha sonra bu vaadini Eflâk Seferinde yerine getirmiştir.

Daha sonra Anadolu’da kuvvetlenmiş olan İsfendiyar Bey’le mücadeleye girişmiş, Sinop’u kuşatmıştır. Kuşatma neticesinde İsfendiyar Bey, Osmanlı Devletinin hakimiyetini tanımış, Kastamonu, Tosya, Çankırı ve Kalecik’i Osmanlılara vermiştir.

Çelebi Mehmed, daha önce Osmanlılarda bulunan Samsun’un  da geri alınmasını istedi. Kale halkı şehri yakarak gemilere binip ayrıldıklarından şehir ele geçirildi. Ankara Meydan Muharebesi’ni kaybeden ve Anadolu’da zayıflamış olan Osmanlılar, Rumeli’deki güçleriyle Anadolu’da üstünlüklerini yeniden kurdular.

Çelebi Sultan Mehmed, 1420 yılında Bizans’a gelerek İmparatorla görüşmüştür. Bu ziyaret Osmanlı tarihinde bir istisnadır. Daha sonra Almanya İmparatoru ve Macaristan Kralı Sigismond’un  taarruzlarına karşı harekete geçerek Macaristan’a girip savaştı. 4 Mayıs 1421 tarihinde 30’lu yaşlarındayken Bursa’da öldü.

Çelebi Sultan Mehmed, Osmanlı Birliğini yeniden sağlamasından dolayı Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu sayılır. Ankara Savaşı’ndan sonra devleti kurtarmış ve kalkındırmıştır.

Çelebi Mehmed Dönemi Genel Bakış

Babasının ölümünden sonra kardeşleri Süleyman, İsa ve Musa Çelebiyle giriştiği taht kavgasını kazanarak tahta geçti. Devleti kardeşleriyle paylaşma fikrine katılmadı ve Osmanlı Devletini parçalanmadan ve yıkılmadan kurtardı.

  • 1413 yılında otoriteyi ele geçirerek Osmanlı Tahtına geçti. Osmanlı Devleti için tehlike olarak gördüğü Kadıasker Simavlı Şeyh Bedreddin Mahmud’u görevden alarak İznik’e sürgün etmiştir.
  • 1414 yılında ikinci Karaman seferine çıkmış; Akşehir, Beyşehir, Seydişehir ve Kadıhan bölgelerini almış, Konya’yı kuşatmıştır. İzmir ve Aydın bölgesi Osmanlı topraklarına katılmış, Foça, Midilli ve Sakız Osmanlı’ya bağlanmıştır.
  • 1415 yılında ikinci Karaman seferine çıkarak kazanmış, Konya’yı ele geçirmiş, esir düşen Karamanoğlu Mehmed Bey ve oğlunu affetmiştir. Osmanlı donanması tekrar adalar üzerine savaşa çıkmıştır.
  • 1416 yılında Ege ve Akdeniz’de Türk ticaret gemilerinin Venedik kolonileri tarafından taciz etmeye başlamış, Venedik donanması Türk deniz üssü olan Gelibolu’ya basında bulunmuştur. Osmanlı ve Venedik Deniz Savaşı sonunda barış antlaşması yenilenmiştir. Şey Bedrettin isyan etmiştir.  Macar Kralı Sigismund’un Mirçe’ye yardım etmesine karşı Türk akıncıları Macaristan’a akınlar düzenleyerek pek çok ganimet ve esirle geri dönmüşlerdir.
  • 1417 yılında Arnavutluk’ta Avlonya ele geçirilmiş, Çelebi Mehmed tarafından 14 yaşındaki oğlu Şehzade Murad, Amasya’ya vali tayin edilmiştir.
  • 1418 yılında Samsun ve bölgesi ele geçirilmiş, Tatar aşiretleri Rumeli’ye iskan edilmek üzere göç etmeye başlamışlardır.
  • 1419 yılında Orhan Gazi için Bursa’da yaptırılan Yeşil Cami ve Türbesi tamamlanmış, Bizans tarafından geri alınan Hereke, Gebze, Darıca, Kartal ve Pendik Osmanlı topraklarına tekrar dahil edilmiştir.
  • 1420 yılında Şeyh Bedreddin isyan etmiş ve isyan bastırılarak Şeyh Bedreddin idam edilmiştir.
  • 1421 yılında Çelebi Mehmed vefat etmiştir.

Kaynak ve ileri okuma için;

Etiketli