Berilyum (Be), periyodik sistemde 2. periyot 2A grubunda yer alan 4 atom numarasına sahip nadir elementlerdendir. Kimyasal özellikleri ile alüminyumla, metalik özellikler olarak da metallere özgü özelliklerin tümünü gösterir. 1,848 g/cm3 ile son derece düşün bir yoğunluğa sahiptir. Berilyum adını Latince “beryllium(parlak kristalleri olan bir element)” sözcüğünden alır.
Berilyum içeren meral olan berilin Eski Mısır Uygarlığından beri kullanıldığı bilinir. M.S. 1. yüzyılda Romalı bir doğa bilimcisi olan Pliny the Elder, yazdığı Doğa Tarihi ansiklopedisinde beril ve zümrütlerin benzer mineraller olduğunu belirmiştir. Yine M.S. 3-4. yüzyıllarda yazılan “Papirüs Graecus Holmiensis” yapay zümrüt ve berilin nasıl hazırlanacağına dair bazı notlar içerir.
Martin Heinrich Klaproth , Torbern Olof Bergman , Franz Karl Achard ve Johann Jakob Bindheim tarafından yapılan zümrüt ve beril analizleri sürekli benzer sonuçlar vermiş ve her iki maddenin de alüminyum silikat olduğu gibi yanlış bir sonuca varmışlardır. Ancak daha sonra mineralog René Just Haüy, her iki kristalin de geometrik olarak aynı olduğunu keşfetti ve kimyager Louis-Nicolas Vauquelin’den bu minerallerin kimyasal analizinin yapılmasını istedi. Kimyasal analizi gerçekleştiren Vauquelin, 1798 yılında yayınladığı bir makalede, zümrüt ve berilden alüminyum hidroksiti ilave bir alkali içinde çözerek yeni bir “toprak alkali metali” keşfettiğini bildirdi. Böylece de berilyum elementi keşfedilmiş oldu.
Berilyum Elementinin Özellikleri
- Erime Noktası: 1560 °K / 1287 °C
- Kaynama Noktası: 2742 °K / 2469 °C
Berilyum elementi beyaz-boz metalik renkli bir metal elementidir. Su ve buhar ile reaksiyona girmez. 600°C’nin altında havada oksitlenmez. BeO ve Be3N2 formları toz haline getirilip yakılırsa oldukça parlan bir alev çıkararak yanar. Halojenler ile kolay reaksiyona girer ve seyreltik sulu asit çözeltilerinde kolayca çözülür. Sertlik ve hafifliğin önemli olduğu yerlerde kullanılmaktadır. Alüminyumdan yaklaşık 200 kat daha pahalı olması nedeniyle, kullanımı bilgisayar parçaları ve jiroskop yapımı, uzay teknolojisi gibi birkaç özel alanla sınırlıdır.
Ayrıca bakın;
Kaynak ve ileri okuma;