Âyan, bir ülkenin, bir bölgenin ileri gelenler, sözü geçen onurlu kişileridir. Resmi bir görevi olmadığı halde bulunduğu çevrede otoritesine güvenerek devlet işlerine bile karışabilen güçlü kidişer. 1876 ve 1908 meşrutiyetlerinden sonra kurulan Ayan Meclisinin de üyesidirler.
Osmanlı Devleti’nde önceleri şehir ve kasaba halkı tarafından seçilen ayanlar, devlet işeriyle ilgilenir, o bölge valisinin buyruklarını yerine getirirlerdi.
Bunlar soylu ailelerden, yöneticilerden, güçlü askerlerden, zenginlerden olan kimselerdi.
Ayanlar, bulundukları yerlerde yönetimi ellerine aldılar. Vergi ve asker toplama, erzak sağlanması ve özel idare işlerini görmeye başladılar. Ankara dolaylarında Çapanoğulları, Batı Anadolu’da Karaosmanoğulları, Rumeli’de Tirsinikli İsmail, Gümülcine’de Tokatçılıklı Süleyman, Silistre’de Yılıkoğlu Süleyman büyük ün kazanmışlardır. Bu ayanları yirmi, otuz bin kişilik kuvvetleri vardı. Bunlara bir süre göz yumuldu. II. Mahmut, hükümet içinde hükümet olan ayanlığı ve ayanları kaldırdı.
Ayrıca Bakın: