Dünyanın en çok nüfusuna sahip iki ülkenin de üzerinde bulunduğu kıta aynı zamanda toplam yüz ölçümü ve toplam nüfus sayısı açısından dünyanın en büyük kıtasıdır. Asya kıtası Kuzey Buz Denizi’nden ekvatora kadar uzanan 44,579,000 km²’lik bir alan kaplar. Doğusunda Büyük Okyanus, güneyinde Hint Okyanusu, batısında ise Avrupa ve Afrika Kıtası bulunmaktadır.
Güney doğuda Sumatra, Borneo, Yeni Gine ve çok sayıdaki küçük ada bu kıtanın parçasıdır. Asya, batıda içinden Süveyş Kanalı geçen bir kara şeridiyle Afrika’ya bağlanır. Kıtanın batı sınırları, Ural-Altay Dağları ile Ural Irmağı boyunca uzanır.
Asya sözcüğü eski Yunanca, Asia ασια “Akdeniz’in Doğusundaki ülkelerin genel adı” sözcüğünden gelir.
Coğrafya
Asya kıtası, yeryüzünde kapladığı 44.391.163 km2 alan ile, dünyanın en büyük kara parçası olup aynı zamanda 1.010 metrelik ortalama yükseltisiyle de dünyanın en yüksek kıtasıdır. Kıta, kuzeyden güneye 8.490 km genişliğindedir. Dünyanın en yüksek zirveleri olan Himalaya Dağları bu kıtada yer alır.
En yüksek tepelerin yanı sıra, en uzun ırmaklar ve karaların en alçak yeri olan Ölüdeniz de Asya’dadır. Yeryüzünün en yağışlı yerlerinden olan Hindistan’daki Çerrapunci ile en az yağış alan çöllerin bazıları da bu kıtadadır. Sibirya’daki Verhoyansk ve Oymyakon dünyanın en soğuk yerleri arasındadır; yine dünyanın en yüksek hava sıcaklıkları Arabistan Yarımadası’ndaki Aden’de görülmüştür. Ma kao, Hong Kong, Cava ve Japonya ile Çin ve Hindistan’ın bazı bölgeleri gibi dünyanın nüfus yoğunluğu en yüksek yerleri de Asya’dadır.
Günümüzde Asya kıtası dünya nüfusunun %60’ını üzerinde barındırır. Tarım, Asya’nın doğusu ve güneyindeki en önemli faaliyettir öyle ki Asyalıların çoğu küçük köylerde yaşayan çiftçilerdir.
Temel bölgeler
- Orta Asya (-stan ülkeleri)
- Doğu Asya (Uzak Doğu)
- Kuzey Asya (Sibirya)
- Güney Asya (Hint Yarımadası)
- Güneydoğu Asya (Doğu Hint Adaları veya Hindi-çin)
- Batı Asya (Orta ve Yakın Doğu)
İklim
Asya kıtasında büyüklüğü dolayısıyla her türlü iklim olayı görülür. Bu sebeple kıtanın iklimi, iklim kuşaklarına ayrılarak incelenmektedir. Kıtadaki iklim kuşakları; Kuzey ve Kuzeydoğu Asya, Orta Asya, Güney ve Güneydoğu Asya ile Akdeniz ve Ekvator bölgeleridir. Kıtanın kuzeyinde bulunan Arktik Okyanusu ve Kuzey Kutbu bölgenin ikliminin oluşmasında en önemli etkendir.
Kuzey bölgesinde yer alan Sibirya’da sıcaklık kışın -50°C kadar düşmekte, yazın en sıcak mevsimde ancak 15 dereceye çıkabilmektedir. Kuzey kuşaktan hemen sonra gelen Orta Asya sert bir kara iklimine sahiptir. Tibet Yaylasının Himalaya ve diğer dağ silsilelerinin bulunduğu bölgede sıcaklık farkları çok yüksektir. Güney ve Güneydoğu Asya bol yağışlı ılıman Muson iklimine sahiptir.
Yağışlar mevsimler ve denizden karaya esen muson rüzgarları sebebiyle değişiklik gösterir. Kışın ise tam tersi yönde, karadan denize doğru esen muson rüzgarları, Hindistan’ dan çıkıp denizi aşarak, Japonya’nın üzerinden geçerken, Japon adalarına bol yağmur yağmasına sebep olurlar.
Ön Asya’da, Akdeniz kıyılarında bulunan bölgelerde ise ılıman Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazın çok sıcak olan bu bölge kış aylarında ılıman ve bol yağışlıdır. Ekvator bölgesindeki adalarda ise, bütün sene boyunca ortalama sıcaklığı 27 °C olan ekvator iklimi hakimdir. Asya kıtasının en sıcak bölgesi Arabistan ve Irak (başkent Bağdat’ta yazın sıcaklık gölgede 50°C görülmüştür) bölgesidir. kadar çıkar.
Bitki Örtüsü
Bitki örtüsü, iklime bağlı olarak çeşitlilik arz eder. Arktik Okyanusu yakınlarında, buz ve soğuktan dolayı sadece buzlar eridiği zaman ortaya çıkan yosun ve bir iki çeşit bitkiden oluşan bir bitki örtüsü bulunur. Hiç ağaç bulunmayan bu ovalık bölgede bulunan bu tip bitki örtüsüne “tundra” adı verilir. Tundra bölgesinin güneyinde Tayga denilen bölge yer alır. Meşe, çam, ladin gibi ağaçlarından meydana gelen bu balta girmemiş ormanlık bölge, kıtayı doğudan batıya bir yeşil kuşak gibi aşar. Bu Tayga bölgesinin güneyinde Orta Asya’nın tipik karakteri olan bozkırlar ve çöller şeridi uzanır. Bu şeridin güney sınırı olan Orta Asya dağ silsilelerinin akabinde bulunan, daha ziyada kıyı bölgeleri olan Muson bölgesinde yaprak döken ağaçlar bol bulunur.
Kıta Ülkeleri
Afganistan, Bahreyn, Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri, Brunei, Burma (Myanmar), Butan, Çin, Doğu Timor, Endonezya, Filipinler, Güney Kore, Hindistan, Irak, İran, İsrail, Japonya, Kamboçya, Katar, Kazakistan, Kırgızistan, Kore, Kuzey, Kuveyt, Laos, Lübnan, Maldivler, Malezya, Moğolistan, Nepal, Özbekistan, Pakistan, Rusya Federasyonu, Singapur, Sri Lanka, Suriye, Suudi Arabistan, Tacikistan, Tayland, Türkiye, Türkmenistan, Umman, Ürdün, Vietnam, Yemen
Ayrıca bakın;
Dış Bağlantılar ve Kaynak;