Amino asitler, temel olarak karbon, hidrojen, oksijen ve nitrojenden oluşan, proteinleri oluşturan/sentezleyen yapılardır. Proteinler kaynaklarına(bitkisel-hayvansal) göre farklı Aminoasitler ve farklı miktarlarda element içerirler. Doğada bulunan 300 farklı aminoasidin 20 tanesi standart aminoasitler olarak bilinen, DNA tarafından kodlanan ve proteinleri oluşturan birimlerdir.
Proteinler DNA’daki kalıtsal şifreye göre sentezlenir. Bu kalıtsal şifre aminoasitlerin sayısı, sıralanışı ve tekrarlanışını belirler. İnsan vücudu, temel aminoasitlerin 8 tanesi dışında hepsini sentezleyebilir. 8 amino asidi sentezleyememesinin sebebi vücutta buna bağlı gen-enzim sisteminin bulunmamasıdır. Aminoasitler; hormonlar, enzimler, antikorlar, kas ve göz proteinleri gibi neredeyse sayısız proteinin sentezlenmesinde rol alır.
Amino Asitlerin Yapısı
Temel amino asitlerde ortak olan yapılar; bir karbon(C) atomuna bağlı olarak, hidrojen(H), karboksil grup(-COOH), amino grup(-NH2), değişken yan zincirler(R=akil grup)’dir.
Amino asitler birbirlerine arasında peptit bağı oluşturan, karboksil taşıyan karbon atomu ile diğer aminoasidin amino grubundaki azot atomuyla bağlanır. Bu bağın oluşumunda su açığa çıkar.
Proteinlerin çok sayıda aminoasidin birleşmesiyle oluştuğunu tanımda belirttik. Protein iki aminoasidin birleşmesiyle oluştuysa dipeptit, üç sayıda aminoasidin birleşmeyle oluştuysa tripeptit, üçten fazla aminoasidin birleşimiyle oluştuysa polipeptit olarak adlandırılır.
Proteinler düz aminoasit zincirlerinden meydana gelmiştir. Zincirdeki bazı aminoasitlerin birbiriyle ikinci veya üçüncü bir bağ yapmasından dolayı oldukça karmaşık yapılara sahiptir.
Amino Asitlerin Sınıflandırılması
Aminoasitler genellikle yan zincirlerin(R) özelliklerine göre sınıflandırılır;
- yan zincirinde hidroksil grubu (-OH) içeren aminoasitler,
- yan zincirinde sülfür içerenler,
- asit grupları ve onların aminlerini taşıyanlar,
- bazik gruplar taşıyanlar,
- aromatik halka taşıyanlar,
- imino asitler.
Amino Asitlerin Özellikleri
- Aminoasitler tuza benzer yapıları sebebiyle kristal yapıdadır ve suda çözünürler. Suda çözündüklerinde aminoasit tuzlarını oluştururlar.
- Çözünme noktaları genelde yüksektir(200°C’nin üzerinde), bir kısmı erime noktaları civarında parçalanır.
- Aminoasitler, farklı tatlar verebilirler; triptofan, lösin tatsız; glisin tatlı; arginin acı; glutamik asitin sodyum tuzu et suyu tadındadır.
- Aminoasitler, amin grubu ile birlikte karboksil grubu da taşıdıklarından dolayı çözeltilerinde, ortamın pH‘ına göre aynı zamanda hem asidik, hem de bazik reaksiyon gösterebilirler. Bu özellikleriyle amfoter madde olarak adlandırılırlar.
- Sulu çözeltilerinde elektriksel olarak yüklü moleküller haline gelirler.
Ayrıca bakın;
Kaynak ve ileri okuma için;