Adam Smith (1723-1790), İskoçyalı düşünür, filozof ve ekonomist olarak bilinir. Modern ekonominin temellerini atan ve ekonomi politiğin “baba”larından kabul edilen bir isimdir. Onun en önemli eseri olan “Ulusal Ekonomi Üzerine Bir İnceleme” (An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations), ekonomi düşüncesine önemli katkılarda bulunmuş ve kapitalizmin temel fikirlerini ortaya koymuştur.
Adam Smith, Kirkcaldy, İskoçya’da doğdu ve Edinburgh Üniversitesi’nde okudu. Daha sonra Glasgow Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı ve etik, mantık ve hukuk alanlarında dersler verdi. 1751 yılında, özellikle ekonomi ve felsefe üzerine odaklanan dersler vermeye başladı.
1776 yılında yayımlanan “Ulusal Ekonomi Üzerine Bir İnceleme,” Smith’in en ünlü eseridir. Bu kitap, ekonomi politiğin klasik eserlerinden biri olarak kabul edilir. Kitap, serbest piyasa ekonomisinin temel prensiplerini ve çalışma prensiplerini ele alır. Smith, ekonomik faaliyetlerin serbest piyasada düzenlendiğinde en iyi sonuçları vereceğini ve toplumun refahını artıracağını savunur.
Smith’in ekonomi düşüncesine önemli katkılardan bazıları şunlardır:
- Kendi Çıkarı ve Rekabet: Smith, bireylerin kendi çıkarları doğrultusunda ekonomik faaliyetlerde bulunması ve serbest rekabetin piyasalarda verimliliği artıracağına inanır.
- Görünmez El: “Görünmez el” kavramı, bireylerin kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri sonucunda, piyasalardaki arz ve talep dengesinin otomatik olarak sağlanacağını ifade eder.
- Bölüşüm ve Uzmanlaşma: Smith, iş bölümünün ve uzmanlaşmanın ekonomik verimliliği artıracağını belirtir. İnsanların belirli işlere yoğunlaşması ve yeteneklerine uygun görevlerde çalışması gerektiğini vurgular.
- Devletin Rolü: Smith, devletin ekonomiye müdahale etmemesi gerektiğini, piyasaların kendiliğinden düzenleneceğini savunur. Ancak, devletin temel kamu hizmetleri, eğitim ve adalet sistemine odaklanması gerektiğini düşünür.
Adam Smith’in ekonomi ve felsefe alanındaki katkıları, modern ekonomi düşüncesinin temel taşları olarak kabul edilir ve ekonomi politiğin temel teorik çerçevesini oluşturur. Onun düşünceleri, bugün hala ekonomi politiğin temel konuları ve ekonomi yönetimi üzerinde etkili olmaktadır.