İsim (Ad) Nedir? (İsimlerin Özellikleri ve Türleri)

İsimler varlıkları nitelemek için kullanılan sözcüklerdir.

Türleri

Varlıklara Verilişine Göre

Özel İsim

  • Özel isimler bilinen bir tek varlığı işaret eder, kişi, şehir, ülke, hayvan, din, gazete ve kurum ismi olabilir; İstanbul, Bursa, Türkiye, Hürriyet, Yusuf, Hasan gibi.

Cins (Tür) İsimler

  • Cins isimler aynı türde olan varlıkları karşılar, özel isimde tek bir varlık kastedilirken cins isimle birbirine benzeyen birçok varlık zihinde canlanabilir; “elma” dediğimizde aklımıza hem yeşil, hem sarı hem de kırmızı elmalar gelebilir.

Varlıkların Oluşuna Göre (Varlıkların Yapısına Göre)

Somut İsim

  • Somut isimler duyu organlarımızla algılayabildiğimiz varlıklara verdiğimiz isimlerdir; ayva, armut, at, ot, bilgisayar gibi.

Soyut İsim

  • Soyut isimler ise somutların tam tersine, herhangi bir duyu organı ile algılayamadığımız, maddesel olmayan şeylere verdiğimiz isimlerdir; zeka, aşk, akıl, sevinç, hüzün gibi.

Varlıkların Sayılarına Göre

Tekil İsim

  • Tekil isimler duyulduğunda sadece bir varlığı zihinde belirten isimlerdir; sınıf, öğrenci, anne, baba, masa, kalem gibi.

Çoğul İsim

  • Çoğul isimler duyulduğunsa birden çok varlığı zihinde canlandıran isimlerdir, genelde tekil ismin sonuna çokluk ekleri getirilerek yapılır; sınıflar, öğrenciler, anneler, babalar, masalar, kalemler gibi.

Topluluk İsmi

  • Çokluk eki almayan ancak söylendiğinde yine akılda birçok varlığı canlandıran isimlerdir; sürü, ordu, orman, meclis, takım, tümen, millet gibi.

Yapılarına Göre

Basit İsim

  • Basit isimler kök halinde bulunan, herhangi bir yapım eki almamış ve başka bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir; insan, kalem, masanın, kitabın, arabalar gibi.

Türemiş İsim

  • Basit isimken en az bir yapım eki alıp farklı bir anlama isme dönüşen ya da fiilken ek alıp isim olan sözcüklerdir; insanlık, kalemlik, kitaplık gibi.

Birleşik İsim

Bileşik isimler en az iki sözcüğün birleştirilmesiyle oluşan isimlerdir. Birleşik isimler;

  • İki adın yan yana gelmesiyle; gökyüzü (gök ve yüz)
  • Bir ad ve eylemin yan yana gelmesiyle; gecekondu (gece ve konmak)
  • İki eylemin yan yana getirilmesiyle; biçer-döver (biçmek ve dövmek)

oluşturulurlar.

Ayrıca bakınız;