Varlıkların, düşüncelerin, kavramların veya çeşitli durumların karşılığı olarak kullanılan sözcüklerdir.
Sayfa İçerikleri
Türleri
Varlıklara Verilişine Göre
Özel İsim
- Bilinen tek bir varlığı işaret eden adlardır; İstanbul, Bursa, Türkiye, Yusuf, Hasan, Hüseyin gibi..
- Özel adlar; kişi, şehir, ülke, hayvan, din, dergi, gazete, kurum ismi olabilir.
Cins (Tür) İsimler
- Aynı türde olan varlıkları karşılayan adlardır. Özel isimde tek bir varlık zihinde canlanırken cins isimde birbirine benzeyen birçok varlık zihinde canlanabilir; “kiraz” derken aklımıza hem sarı, hem de kırmızı kiraz cinsleri gelebilir.
Varlıkların Oluşuna Göre (Varlıkların Yapısına Göre)
Somut İsim
- Duyu organlarımızla algılanabilen varlıklara verilen isimler somut olarak adlandırılır; ayva, bilgisayar, su, gözlük, at gibi.
Soyut İsim
- Duyu organlarımızla algılanamayan, madde halinde olmayan varlıklara verilen isimler soyut isim olarak adlandırılır; aşk, akıl, zeka, üzüntü, sevinç gibi.
Varlıkların Sayılarına Göre
Tekil İsim
- Sadece bir varlığı karşılıp çokluk eki “-ler, -lar” ekini almamış adlardır; sınıf, öğrenci, öğretmen, masa, kalem, okul gibi.
Çoğul İsim
- Sadece tek varlığı değil birden çok ismi karşılayan isimlerdir. Tekil ismin sonuna çokluk eki olan “-ler, -lar getirilerek yapılır; sınıflar, öğrenciler, öğretmenler, masalar, kalemler gibi.
Topluluk İsmi
- Çokluk eki almayıp, tekil isim gibi görünüp birden çok varlığı karşılayan isimlerdir; sürü, ordu, orman, aile, meclis, takım, manga, millet gibi isimler tekil isim gibi göründüğü halde birçok varlığı belirtir.
Yapılarına Göre
Basit İsim
- Kök halinde bulunan, üstüne herhangi bir yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir. Tek bir sözcükten oluşurlar; insan, kalem, masanın, bardak, arabalar gibi.
Türemiş İsim
- Basit isimken üzerine en az bir yapım eki alıp farklı bir anlamda isme bürünen ya da fiilken ek alıp isim olan adlardır; insanlık (insan-lık), kalemlik (kalem-lik) gibi.
Birleşik İsim
En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan isimlerdir. Birleşik isimler şu şekillerde türetilebilir;
- İki adın yan yana gelmesiyle oluşanlar: gökyüzü (gök ve yüz), keçiboynuzu (keçi ve boynuz)…
- Bir ad ve eylemin yan yana gelmesiyle oluşanlar: gecekondu, bilgisayar…
- İki eylemin yan yana gelmesiyle oluşanlar: biçerdöver, dedikodu…
Ayrıca bakınız;