İsim (Ad) Nedir?

Varlıkların, düşüncelerin, kavramların veya çeşitli durumların karşılığı olarak kullanılan sözcüklerdir.

Türleri

Varlıklara Verilişine Göre

Özel İsim

  • Bilinen tek bir varlığı işaret eden adlardır; İstanbul, Bursa, Türkiye, Yusuf, Hasan, Hüseyin gibi..
  • Özel adlar; kişi, şehir, ülke, hayvan, din, dergi, gazete, kurum ismi olabilir.

Cins (Tür) İsimler

  • Aynı türde olan varlıkları karşılayan adlardır. Özel isimde tek bir varlık zihinde canlanırken cins isimde birbirine benzeyen birçok varlık zihinde canlanabilir; “kiraz” derken aklımıza hem sarı, hem de kırmızı kiraz cinsleri gelebilir.

Varlıkların Oluşuna Göre (Varlıkların Yapısına Göre)

Somut İsim

  • Duyu organlarımızla algılanabilen varlıklara verilen isimler somut olarak adlandırılır; ayva, bilgisayar, su, gözlük, at gibi.

Soyut İsim

  • Duyu organlarımızla algılanamayan, madde halinde olmayan varlıklara verilen isimler soyut isim olarak adlandırılır; aşk, akıl, zeka, üzüntü, sevinç gibi.

Varlıkların Sayılarına Göre

Tekil İsim

  • Sadece bir varlığı karşılıp çokluk eki “-ler, -lar” ekini almamış adlardır; sınıf, öğrenci, öğretmen, masa, kalem, okul gibi.

Çoğul İsim

  • Sadece tek varlığı değil birden çok ismi karşılayan isimlerdir. Tekil ismin sonuna çokluk eki olan “-ler, -lar getirilerek yapılır; sınıflar, öğrenciler, öğretmenler, masalar, kalemler gibi.

Topluluk İsmi

  • Çokluk eki almayıp, tekil isim gibi görünüp birden çok varlığı karşılayan isimlerdir; sürü, ordu, orman, aile, meclis, takım, manga, millet gibi isimler tekil isim gibi göründüğü halde birçok varlığı belirtir.

Yapılarına Göre

Basit İsim

  • Kök halinde bulunan, üstüne herhangi bir yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir. Tek bir sözcükten oluşurlar; insan, kalem, masanın, bardak, arabalar gibi.

Türemiş İsim

  • Basit isimken üzerine en az bir yapım eki alıp farklı bir anlamda isme bürünen ya da fiilken ek alıp isim olan adlardır; insanlık (insan-lık), kalemlik (kalem-lik) gibi.

Birleşik İsim

En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan isimlerdir. Birleşik isimler şu şekillerde türetilebilir;

  • İki adın yan yana gelmesiyle oluşanlar: gökyüzü (gök ve yüz), keçiboynuzu (keçi ve boynuz)…
  • Bir ad ve eylemin yan yana gelmesiyle oluşanlar: gecekondu, bilgisayar…
  • İki eylemin yan yana gelmesiyle oluşanlar: biçerdöver, dedikodu…

Ayrıca bakınız;